21 listopada br. Komisje: Finansów Publicznych oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpatrzyły sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej o senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (druk nr 1640). Projekt  z druku nr 1640 dotyczy umożliwienia rolnikom nieopodatkowanej produkcji i sprzedaży przetworzonych produktów rolnych takich jak np. pieczywo czy sery. Komisje przyjęły sprawozdanie w brzmieniu sprawozdania podkomisji. Wyznaczono do 25 listopada br. termin dla ministra właściwego do spraw członkostwa RP w UE na przedstawienie opinii.

 

 

 

Projekt ustawy ma na celu umożliwienie rolnikom nieopodatkowanej i odformalizowanej produkcji i sprzedaży przetworzonych produktów rolnych (np. pieczywo, wędliny, dżemy, kompoty, sery) w niewielkim zakresie. W obowiązującym stanie prawnym rolnicy mogą wytwarzać a następnie sprzedawać, bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej i płacenia podatku dochodowego od osób fizycznych, jedynie nieprzetworzone produkty roślinne i zwierzęce. Obowiązujące przepisy nie uwzględniają potrzeb obrotu. Co za tym idzie sprzedaż przetworzonej żywności odbywa się obecnie poza legalnym obrotem, w tzw. szarej strefie. Z jednej strony występuje popyt na żywność produkowaną w tradycyjny sposób, z drugiej strony, rolnicy odpowiadają na ten popyt, sprzedając wytworzone przez siebie produkty. Skala tej produkcji jest na tyle niewielka, że rolnicy nie decydują się na wyjście z "szarej strefy" w obawie przed podatkiem dochodowym, którego zapłacenie czyniłoby ich działalność nieopłacalną. Innym czynnikiem zniechęcającym rolników jest formalizm procedur administracyjnych i podatkowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W efekcie zachowania niezgodne z prawem są stosunkowo powszechne i spotykają się z akceptacją społeczną.

Rolą prawodawcy powinno być tworzenie prawa, które uwzględnia istniejące stosunki społeczne. Dlatego należy prawnie usankcjonować działalność rolników.

Przyjęcie zaproponowanych rozwiązań ustawowych będzie skutkować objęciem kontrolą sanitarną takiej działalności. Otworzy się też droga do zrzeszania się rolników produkujących żywność przetworzoną, co przyczyni się do ulepszenia procedur wytwarzania żywności i podniesienia jej jakości.

Dla osiągnięcia celu ustawy proponuje się zmienić ustawę o swobodzie działalności gospodarczej w taki sposób, ażeby produkcja i sprzedaż przetworzonej przez rolników żywności została wyłączona z zakresu jej regulacji. Obecnie, na podstawie art. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jej przepisów nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Rada Ministrów przyjęła 21 listopada br. projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz ustawy Prawo energetyczne, przedłożony przez ministra gospodarki. Do projektu nowelizacji ustawy wdrożono przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE w sprawie promowania energii ze źródeł odnawialnych, wprowadzające obowiązek osiągnięcia 10. procentowego udziału energii odnawialnej w transporcie w 2020 roku. Cel ten został zapisany w Krajowym Planie Działań, przyjętym przez rząd 7 grudnia 2010 r., jest też zgodny z przepisami dotyczącymi wprowadzenia kryteriów zrównoważonego rozwoju (KZR) obowiązującymi dla biopaliw ciekłych i biokomopotentów.

 

 

Spełnienie tych kryteriów, dotyczących m.in. źródła pochodzenia surowców do wytwarzania biokomponentów oraz minimalnych poziomów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych dla biokomponentów, będzie warunkowało zaliczenie ich do realizacji Narodowych Celów Wskaźnikowych (NCW) oraz umożliwiało udzielanie wsparcia finansowego na działalność związaną z ich wytwarzaniem i wykorzystywaniem.

Przyjęte przepisy zapewniają również trwałe i stabilne dochody gospodarstwom podejmującym produkcję biomasy przeznaczonej do wytwarzania biokomponentów, stwarzając korzystne warunki do rozwoju rynku produkcji rolnej przeznaczonej na cele nieżywnościowe.

Projektowane rozwiązania obejmują podmioty prowadzące działalność gospodarczą związaną z wytwarzaniem biokomponentów, czyli: producentów rolnych, pośredników, przetwórców, wytwórców oraz podmioty zajmujące się wytwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu paliw ciekłych z zawartością biokomponetów i biopaliw ciekłych.

W projekcie nowelizacji ustawy określono:

•     wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie importu lub nabycia wewnątrzwspólnotowego biokomponentów,
•     zasady zatwierdzania spełniania kryteriów zrównoważonego rozwoju (KZR),
•     wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie zgody na korzystanie z uznanego systemu certyfikacji,
•     wykonywania działalności gospodarczej w obszarze wydawania certyfikatów.

Wdrożenie przepisów dyrektywy wymogło zmianę niektórych definicji, w tym m.in.: określono definicję surowców rolniczych. Zgodnie z nią, surowce te są produktami z rolnictwa (lub jego części) uprawianymi na użytkach rolnych, wchodzą w skład biomasy i są wykorzystywane do produkcji biokomponentów. Rozszerzono listę biopaliw ciekłych, które rolnicy mogą wytwarzać na własny użytek – dodano do niej biobutanol, bio propan-butan, skroplony lub sprężony biometan.

Wprowadzono definicję producenta rolnego (wykorzystywana będzie do realizacji przepisów dotyczących weryfikacji KZR), wskazując, że producentem może być również podmiot mający siedzibę poza Polską. Ponadto zmodyfikowano definicję wytwórcy, ograniczając jej zakres do tych przedsiębiorców, którzy faktycznie prowadzą działalność polegającą na wytwarzaniu i posiadają niezbędną do tego instalację. W związku z tym przedsiębiorcy zajmujący się magazynowaniem biokomponentów nie będą wytwórcami;

Zmieniono definicję pośrednika - będzie nim przedsiębiorca wykonujący działalność polegającą na zakupie, imporcie lub nabyciu wewnątrzwspólnotowym biomasy przeznaczonej do wytwarzania biokomponentów, a następnie jej sprzedaży (lub zbycia w innej formie) oraz dokonujący zakupu biokomponentów, a następnie ich sprzedaży (lub zbycia w innej formie).

Zgodnie z nową, zmienioną definicją, przetwórcą będzie przedsiębiorca zajmujący się przetwarzaniem biomasy, a następnie dokonujący sprzedaży/zbycia produktów jej przetworzenia przeznaczonych do wytwarzania biokomponentów.

W projekcie ustawy zaproponowano także zmianę definicji Narodowego Celu Wskaźnikowego, zgodnie z przepisami dyrektywy.

Nowe przepisy zobowiązują producentów działających na rynku biokomponentów i biopaliw ciekłych do uzyskania od jednostki certyfikującej certyfikatu, który będzie gwarantował, że wytwarzane produkty spełniają kryteria zrównoważonego rozwoju i zachowują wymogi bilansu biomasy.

Do projektu ustawy dodano nowy rozdziała 2a, w którym uregulowano zasady wykonywania działalności gospodarczej w zakresie nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu biokomponentów.

W nowych rozdziałach 4a i 4b, zawarto przepisy dotyczące obowiązku spełnienia KZR dla biokomponentów i biopaliw ciekłych. W rozdziale 4a określono warunki, jakie muszą spełnić biokomponenty, aby mogły być zaliczone na potrzeby realizacji NCW lub kwalifikować się do ewentualnego wsparcia finansowego. Przepisy dotyczące weryfikacji KZR oparte są o instytucje wykorzystywania uznanych systemów certyfikacji, funkcjonujących na podstawie decyzji Komisji Europejskiej. Będą one gwarantować realizację wymogu KZR, zgodnie z przepisami dyrektywy. Do realizacji Narodowych Celów Wskaźnikowych uwzględniane będą tylko te biokomponenty, które spełniają KZR, w tym również wymogi dotyczące redukcji gazów cieplarnianych.

Przyjęty w projekcie system weryfikacji spełniania KZR opiera się na systemach dobrowolnych, które gwarantują, że podmioty działające w ich ramach wprowadzają na rynek produkty spełniające KZR. Certyfikaty uzyskane od jednostek certyfikujących, działających w oparciu o uznane w Unii Europejskiej systemy certyfikacji, umożliwią bezpośrednią sprzedaż biokomponentów na pozostałe rynki UE. Oznacza to, że polscy producenci będą traktowani na równi z innymi podmiotami działającymi na unijnym rynku wytwarzania i obrotu biokomponentami i biopaliwami ciekłymi.

Zaproponowany w projekcie ustawy system weryfikacji spełnienia KZR oparty jest na systemach dobrowolnych. Posiadają one procedury, które gwarantują, że podmioty działające w tym systemie wprowadzają na rynek produkty spełniające kryteria zrównoważonego rozwoju. W toku procedury uznawania dobrowolnych systemów Komisja Europejska weryfikuje, czy dany system gwarantuje spełnienie kryteriów.

W rozdziale 4b zawarto przepisy dotyczące wykonywania działalności gospodarczej dotyczącej udzielania zgody na korzystanie z uznanego systemu certyfikacji oraz działalności związanej z wydawaniem certyfikatów.

Do projektu ustawy wprowadzono przepis, zgodnie z którym do realizacji celu, jakim jest stosowanie energii ze źródeł odnawialnych w transporcie, wkład biokomponentów zawartych w paliwach lub biopaliwach ciekłych wytworzonych z odpadów i pozostałości, niespożywczego materiału celulozowego i materiału lignocelulozowego uznaje się za dwukrotnie większy od wkładu innych biokomponentów lub biopaliw ciekłych.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki będzie upoważniony do przeprowadzania kontroli u wszystkich podmiotów działających rynku krajowym, realizujących Narodowy Cel Wskaźnikowy.

Większe wykorzystanie biokomponentów, połączone z pozostałymi źródłami energii odnawialnej stosowanymi w sektorze transportowym, to nie tylko oszczędność i większa efektywność energetyczna, ale przede wszystkim ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.

 

„Państwa członkowskie i Komisja nie podjęły dostatecznych starań, by wykazać, że budżet przeznaczony na rozwój obszarów wiejskich w wysokości 100 mld euro jest wydawany rozsądnie”, twierdzą kontrolerzy UE. Europejski Trybunał Obrachunkowy stwierdza w opublikowanym dzisiaj sprawozdaniu, że obecne rozwiązania w zakresie monitorowania i oceny nie zapewniły na czas informacji potrzebnych do podjęcia decyzji na temat najbardziej skutecznych i wydajnych działań na potrzeby opracowania polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014-2020.

 

 

 

 

W okresie finansowania 2007-2013 UE przeznaczyła niemal 100 mld euro na osiągnięcie celów w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Państwa członkowskie również asygnowały na ten cel środki krajowe w wysokości 58 mld euro w ramach współfinansowania programów rozwoju obszarów wiejskich (PROW). Programy te opracowywane są przez państwa członkowskie. Po zatwierdzeniu programów przez Komisję są one wdrażane przez państwa członkowskie.

„Państwa członkowskie i Komisja Europejska w zbyt dużym stopniu koncentrowały się na wykorzystaniu budżetu przeznaczonego na rozwój obszarów wiejskich, a w niewystarczający sposób na wydajnym osiąganiu rezultatów”, stwierdził Jan Kinšt, członek Trybunału odpowiedzialny za sprawozdanie.

Rada Europejska podkreśliła, że każde euro z budżetu UE musi być wydane nie tylko w  sposób prawidłowy, ale również rozsądny. Kontrola Trybunału wykazała jednak, że państwa członkowskie nie wykazały większego zainteresowania rezultatami osiągniętymi w ramach ich PROW. Komisja zatwierdziła PROW państw członkowskich, które zawierały ogólne cele i w których nie sprecyzowano, co zamierza się w nich osiągnąć.

Kontrolerzy UE stwierdzili w ramach tej kontroli, że niedociągnięcia państw członkowskich w zakresie monitorowania i oceny sprawiły, że otrzymane informacje nie były wystarczająco wiarygodne, spójne ani istotne, aby przedstawić osiągnięte rezultaty w odniesieniu do celów. Sprawozdawczość na temat osiągniętych rezultatów była nieodpowiedna.

Ponadto Komisja i państwa członkowskie nie wykorzystały w wystarczającym stopniu dostępnych informacji na temat rezultatów w celu zwiększenia skuteczności i wydajności wydatków na rozwój obszarów wiejskich. Usprawnienia w zakresie monitorowania i oceny mogą i powinny być dokonane podczas pozostałej części obecnego okresu wydatkowania (do końca 2015 r.), aby zagwarantować, że budżet UE jest wydawany rozsądnie. Ponadto nadchodzący okres programowania 2014-2020 stanowi okazję dla Komisji i państw członkowskich, aby skoncentrować się na skuteczności i wydajności w nowej polityce wydatków, a następnie przy wyborze operacji i projektów do finansowania. Najważniejsze w tym względzie jest ustalenie bardziej precyzyjnych celów oraz usprawnienie monitorowania i oceny rezultatów. Mając to na uwadze, kontrolerzy UE sformułowali szereg zaleceń.

Sprawozdania specjalne Europejskiego Trybunału Obrachunkowego publikowane są przez cały rok i przedstawiają wyniki kontroli wybranych obszarów działalności UE lub kwestii związanych z zarządzaniem.

Niniejsze sprawozdanie specjalne (nr 12/2003) zatytułowane jest „Czy Komisja i państwa członkowskie mogą wykazać, że budżet UE przeznaczony na politykę rozwoju obszarów wiejskich jest wydawany rozsądnie?”.

Trybunał zbadał, czy jasno sformułowano, co zamierza się osiągnąć za pomocą wydatków na rozwój obszarów wiejskich oraz czy istnieją wiarygodne informacje na temat tego, co osiągnięto za pomocą tych wydatków i na ile wydajnie. Kluczowym elementem w tej kwestii jest system monitorowania i oceny, zwany również wspólnymi ramami monitorowania i oceny (CMEF).

System monitorowania i oceny powinien dostarczać informacji, które wydatki są skuteczne i wydajne, a które takie nie są. Takie informacje są potrzebne do celów rozliczalności: do poinformowania Parlamentu Europejskiego, Rady i opinii publicznej, co osiągnięto w ramach budżetu UE, oraz wykazania, że środki zostały wydane skutecznie i wydajnie, zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami. Monitorowanie i ocena pozwalają również na zidentyfikowanie słabych punktów oraz na wprowadzenie zmian zarówno w trakcie siedmioletniego okresu programowania, jak i podczas planowania przyszłych polityk, przepisów i programów wydatkowania.

W ramach kontroli stwierdzono, że Komisja i państwa członkowskie nie wykazały w sposób wystarczający, co osiągnięto w odniesieniu do celów polityki rozwoju obszarów wiejskich, oraz że brakuje gwarancji co do tego, że budżet UE przeznaczony na rozwój obszarów wiejskich jest wydawany rozsądnie.

W oparciu o swoje ustalenia, Trybunał zaleca, co następuje:

• Komisja i państwa członkowskie powinny wykorzystywać system monitorowania i oceny, aby w większym stopniu skoncentrować się na osiąganiu rezultatów;
• Komisja i państwa członkowskie powinny teraz podjąć działania mające na celu zagwarantowanie, że można uzyskać dobrej jakości i porównywalne informacje z ocen ex post, które zostaną przeprowadzone w 2015 r. w odniesieniu do okresu programowania 2007-2013;
• Komisja powinna ulepszyć koncepcję wspólnych ram monitorowania i oceny, aby zapewnić bardziej terminowe, istotne, wiarygodne i porównywalne informacje, zwłaszcza w zakresie skuteczności i wydajności każdego działania pod kątem osiągania rezultatów;
• państwa członkowskie i Komisja powinny dopilnować, by programy rozwoju regionalnego na okres 2014-2020 stanowiły lepszą podstawę należytego zarządzania finansami przy zastosowaniu szczegółowych, mierzalnych celów oraz planów monitorowania i oceny skuteczności i wydajności programów;
• państwa członkowskie powinny uwzględnić kwestie skuteczności i wydajności przy realizacji PROW na lata 2014-2020, przy czym informacje gromadzone w procesie składania wniosków, wyboru i płatności powinny być wykorzystywane ponownie na potrzeby monitorowania i oceny;
• państwa członkowskie i Komisja powinny poprawić sprawozdawczość na temat osiągniętych rezultatów w zakresie budżetu UE w celu poprawy rozliczalności. Powinno to obejmować bardziej systematyczne monitorowanie ustaleń z ocen.