- Home
- O NAS
- INFO BRANŻOWE
- WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA
- LEGISLACJA
- MEDIA
- GALERIA
- DO POBRANIA
- KONTAKT
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 25 stycznia 2024 r., dotyczące norm GAEC 6 i GAEC 8 oraz TUZ w rolnictwie zrównoważonym, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawiło pismem z 23 lutego 2024 r. następujące informacje.
Normy GAEC zostały wdrożone na podstawie przepisów unijnych, tj. rozporządzenia (UE) 2021/2115 (1). Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia, państwa członkowskie wdrażając normy GAEC mają obowiązek uwzględnić zarówno unijne ramy prawne określające normy, jak i krajowe uwarunkowania, dotyczące w szczególności gleby, klimatu i systemów rolniczych. W efekcie normy GAEC, jakkolwiek bazują na tych samych przepisach unijnych, nie są wdrożone w sposób jednakowy dla wszystkich rolników w całej Unii Europejskiej, ponieważ są dostosowane do warunków w danym kraju. Wyjątkiem od tej zasady jest norma GAEC 8, dla której wymogi zostały określone w przepisach unijnych w sposób szczegółowy, obowiązujący bezpośrednio państwa członkowskie.
Jednocześnie, mając na uwadze doświadczenia z pierwszego roku wdrażania Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR), w tym warunkowości, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi widzi potrzebę wprowadzenia pewnych zmian i uproszczeń.
W odniesieniu do normy GAEC 6 MRiRW informuje, że obecnie procedowany jest kolejny projekt zmian w PS WPR. Zmiany dotyczą m.in.: doprecyzowania wymogów normy GAEC 6 poprzez wprowadzenie drugiego terminu utrzymania okrywy glebowej dla upraw wcześnie zbieranych z pola oraz wprowadzenia wyłączeń z wdrażania wymogów normy w przypadku upraw późno zbieranych z pola, po których nie ma możliwości zastosowania działań ochronnych. Niemniej jednak wprowadzenie przedmiotowych zmian wymaga zgody Komisji Europejskiej.
Natomiast w zakresie normy GAEC 8, mając na uwadze trudną sytuację, w tym wojnę w Ukrainie, w 2023 r. miała miejsce derogacja od stosowania tej normy, tzn. umożliwiono produkcję na ugorach.
W związku z utrzymywaniem się powodów, dla których wprowadzono derogację na 2023 r., Polska i inne państwa członkowskie dążyły na forum UE do zniesienia obowiązku ugorowania gruntu również w 2024 r. Niezależnie od tego, 25 stycznia br., Minister RiRW wystosował list do Komisarza UE ds. rolnictwa – Pana Janusza Wojciechowskiego, w którym zwrócił się z prośbą o niezwłoczne podjęcie kroków prawnych w celu ponownego ustanowienia derogacji od stosowania normy GAEC 8 w części dotyczącej umożliwienia produkcji na ugorach.
W odpowiedzi KE zaproponowała pewnego rodzaju uproszczenie, tj. przeznaczenie 7% gruntów ornych na: (i) grunty ugorowane lub (ii) rośliny wiążące azot lub (iii) międzyplony z zastosowaniem współczynnika 0,3. Ponadto, pozostawiony został zakaz stosowania środków ochrony roślin.
W związku jednak z kolejnymi uwagami państw członkowskich, w kolejnej wersji projektu KE zaproponowała zmniejszenie z 7% do 4% gruntów ornych powierzchni, jaką należy przeznaczyć na potrzeby realizacji normy GAEC 8 oraz zniosła współczynnik 0,3 dla międzyplonów. Pozostawiono jednak nadal zakaz stosowania środków ochrony roślin.
Rozporządzenie w takiej wersji (2) zostało w dniu 13 lutego 2024 r. opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i weszło w życie następnego dnia po opublikowaniu.
W trakcie głosowania nad projektem tego rozporządzenia Polska, uważając, że nie rozwiązuje on problemów, z jakimi mierzą się teraz rolnicy w całej Europie, głosowała przeciwko tej propozycji. Natomiast na forum Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa Polska ma zamiar wystąpić o ustanowienie derogacji od stosowania normy GAEC 8 poprzez całkowite odstąpienie od obowiązku przeznaczania 4% powierzchni na obszary lub elementy nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane, oraz normy GAEC 7 na rok 2024.
Poniżej przedstawiono wyjaśnienia dotyczące różnicy pomiędzy trwałym użytkiem zielonym (TUZ) a trawą na gruntach ornych w ostatnim roku przed przekształceniem w TUZ w rolnictwie zrównoważonym w ramach Działaniu rolnośrodowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 .
W odniesieniu do zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych PROW 2014- 2020 w dalszym ciągu ma zastosowanie definicja trwałego użytku zielonego określona w rozporządzeniu 1307/2013 (3). Zgodnie z tym rozporządzeniem, trwałe użytki zielone i pastwiska trwałe, zwane łącznie „trwałymi użytkami zielonymi” – oznaczają grunty wykorzystywane do uprawy traw lub innych pastewnych roślin zielnych rozsiewających się naturalnie (samosiewnych) lub uprawianych (wysiewanych), które nie były objęte płodozmianem danego gospodarstwa rolnego przez okres co najmniej pięciu lat lub dłużej. Należy podkreślić, że pomimo wykonania na TUZ zabiegu agrotechnicznego (tj. przeorania lub talerzowania) oraz dokonania na takim gruncie zasiewu mieszanki wieloletnich traw, grunt ten w dalszym ciągu traktowany jest jako TUZ.
Jednocześnie, zgodnie z dokumentem roboczym Komisji Europejskiej pt. „Wytyczne w sprawie wdrażania przez Państwa Członkowskie przepisów dotyczących trwałych użytków zielonych w kontekście płatności za praktyki rolne korzystne dla klimatu i środowiska (zazielenianie)”, w okresie realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 nie obowiązuje zasada, że grunty orne (GO), na których nieprzerwanie przez okres 5 lat prowadzona była uprawa traw lub innych pastewnych roślin zielnych (w tym uprawa np. traw wieloletnich lub mieszanek traw wieloletnich z bobowatymi drobnonasiennymi), po 5 latach uprawy w plonie głównym takich upraw stają się trwałym użytkiem zielonym. Na czas realizowanego zobowiązania zasada ta jest „zamrażana”.
W związku z tym, w przypadku rolnika, który podjął zobowiązanie rolnośrodowiskowo-klimatyczne PROW 2014-2020 w Pakiecie 1. Rolnictwo zrównoważone, lata zobowiązania, w których dany grunt jest zadeklarowany, jako grunt z uprawą traw na GO, nie wliczają się do 5 letniego okresu, o którym mowa w ww. definicji TUZ. Przekształcenie tego gruntu w TUZ nastąpi, jeżeli po zakończeniu realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego kontynuowany jest 5- letni okres nieprzerwanej uprawy traw na GO z uwzględnieniem statusu danego gruntu przed podjęciem ww. zobowiązania.
Pismo MRiRW>>>
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi opublikowało 21 lutego 2024 r. stawki płatności w ramach ekoschematów obszarowych za 2023 r.
Kurs wymiany, po którym przeliczane są płatności w ramach ekoschematów obszarowych za 2023 r., wynosi 4,6282 zł za 1 euro. Do wyliczeń przyjęto kurs wymiany opublikowany 29 września 2023 r. przez Europejski Bank Centralny.
Całkowita pula środków na płatności w ramach ekoschematów obszarowych za 2023 r. wynosi 3 519 mln zł.
W przypadku ekoschematu „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi” wartość jednego punktu wynosi 103,56 zł.
Stawki płatności za realizację poszczególnych praktyk w ramach tego ekoschematu zależą od liczby punków na hektar powierzchni obszaru zatwierdzonego do wsparcia i wynoszą, w zależności od praktyki:
Stawki płatności za realizację pozostałych, następujących ekoschematów wynoszą:
Stawki dla ekoschematów obszarowych na 2023 r. są przedstawione także w tabeli w załączniku na stronie resortu rolnictwa.>>>
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 25 stycznia 2024 r. o wyjaśnienie, jakie będą konsekwencje dla polskich rolników odrzucenia projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin i w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2021/2115 (SUR), resort rolnictwa przekazał następujące informacje i wyjaśnienia:
Pomimo odrzucenia projektu SUR przez Parlament Europejski Prezydencja Belgijska zdecydowała o kontynuowaniu prac nad tym projektem w ramach Rady. Stanowisko Polski wobec projektu SUR w jego brzmieniu zaproponowanym przez Komisję Europejską było zdecydowanie negatywne.
Zaproponowane w projekcie rozwiązania mogłyby mieć negatywny wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe i konkurencyjność unijnego i polskiego rolnictwa, a także prowadzić do zwiększenia uzależnienia unijnego systemu żywnościowego od importu żywności. Projekt nie uwzględniał przy tym wyzwań dla rolnictwa związanych ze zmianami klimatycznymi, zwiększającymi ryzyko rozprzestrzenia się nowych szkodników i chorób roślin, czy zdarzeń zakłócających łańcuchy dostaw, jak np. jak pandemia COVID-19 i wojna na Ukrainie.
Pamiętać przy tym należy, że w Polsce stosuje się mniej substancji czynnych środków ochrony roślin na jednostkę powierzchni, niż wynosi wartość średnia dla Unii Europejskiej (w Polsce w roku 2021 średnie zużycie środków ochrony roślin na powierzchnię użytków rolnych wynosiło 1,86 kg/ha, podczas gdy średnia dla Unii Europejskiej – 2,21 kg/ha).
Proponowane przez Komisję Europejską rozwiązania nie zostały przy tym uzasadnione naukowo, a sporządzona dla projektu ocena wpływu budzi szereg zastrzeżeń co do jej rzetelności.
Powyższe zastrzeżenia Polska prezentuje konsekwentnie w trakcie prac nad projektowanym rozporządzeniem. Polska współpracuje przy tym ściśle z grupą 16 państw członkowskich, które podzielają podobne zastrzeżenia wobec projektu.
Dzięki współpracy z innymi państwami członkowskimi udało się zablokować przyjęcie porozumienia wobec zaproponowanej przez Prezydencję Hiszpańską wersji projektu, nadal zawierającej niekorzystne z punktu widzenia Polski zapisy w zakresie prawnie wiążących celów redukcyjnych dotyczących stosowania środków ochrony roślin oraz ograniczenia stosowania środków ochrony roślin na tzw. „obszarach wrażliwych”.
Stanowisko Polski pozostaje również krytyczne wobec propozycji tekstu kompromisowego przedstawionego przez Prezydencję Belgijską. Polska nie zgadza się na uregulowanie na poziomie prawa Unii Europejskiej arbitralnych celów redukcyjnych dotyczących stosowania środków ochrony roślin tak obecnie, jak i w przyszłości. Polska opowiada się też za przyjmowaniem rozwiązań dotyczących tzw. „obszarów wrażliwych” na poziomie krajowym, w oparciu o analizę ryzyka i z uwzględnieniem uwarunkowań lokalnych.
W ocenie wiceministra Michała Kołodziejczaka, zgodnie ze stanowiskiem Parlamentu Europejskiego, projekt rozporządzenia powinien zostać wycofany przez komisję Europejską. Jednocześnie, optymalną formą prawną regulowania stosowania środków ochrony roślin jest dyrektywa, dająca państwom członkowskim odpowiedni poziom elastyczności, pozwalający dostosować wprowadzane rozwiązania do lokalnych uwarunkowań produkcji rolnej. Stanowisko takie prezentowane jest podczas posiedzeń grupy roboczej Rady, na której omawiany jest projekt.
Nie negując zatem niezaprzeczalnej potrzeby dbałości o środowisko naturalne i transformacji w kierunku zrównoważonych metod gospodarowania, należy poszukiwać racjonalnego i uzasadnionego naukowo kompromisu pomiędzy potrzebami ochrony środowiska, a potrzebami rolnictwa.
W ramach dalszych prac nad projektem Rząd Polski będzie zatem konsekwentnie sprzeciwiać się rozwiązaniom, które skutkowałyby ograniczeniem produktywności rolnictwa i stwarzałyby zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego.
wystąpienie KRIR>>>
odpowiedź MRiRW>>>
Odpowiadając na Apel Celników do Rolników, Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych, jako reprezentacja Rolników, wystąpił 20 lutego 2024 r. do Premiera Donalda Tuska, Ministra Finansów, Szefa Krajowej Administracji Skarbowej i do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o natychmiastowe działanie w celu uszczelnienia granic i zatrzymania niekontrolowanego napływu artykułów żywnościowych.
W dramatycznym apelu Związek Zawodowy Celnicy PL zwrócił się o pomoc w działaniach zmierzających do uszczelnienia granicy i odpraw towarów.
Celnicy poinformowali, że nie mają możliwości prawnych, aby nie odprawić w procedurze tranzytu transportów rzepaku, kukurydzy, słonecznika, pszenicy, mąki pszennej i pochodnych, czyli towarów objętych zakazem. Nie mogą także pokazać dokumentów, gdyż prawo na to nie pozwala. „Nie dopuszczamy do obrotu na rynku Polskim tych towarów! Natomiast nie mamy możliwości prawnych, aby nie dopuścić do obrotu wszystkich innych towarów rolno — spożywczych, które wszystkie pozostałe, nie są objęte zakazem.”
„Odmienną kwestią jest, że system i obowiązujące procedury narzucone nam przez decydentów z Warszawy działają bardzo źle i nie zapewniają szczelności granicy. W naszej ocenie granica jest rozszczelniona, a cło zmarginalizowane w KAS. Od wielu lat narzucono nam nieskuteczne procedury, które uniemożliwiają rzetelną ochronę granicy. Wybuch wojny w ogóle nie wpłynął na ich zmianę. Rozumiemy Wasze oburzenie i popieramy Was. Ochrona granic jest podstawą naszego wspólnego bezpieczeństwa i dziękujemy Wam, że podnosicie ten problem. Nieszczelna granica, to zagrożenie dla obywateli UE i budżetu państwa, nie tylko pod kątem odpraw towarów rolno — spożywczych czy środków ochrony roślin albo towarów na pasze dla zwierząt hodowlanych, ale także omijania sankcji i nielegalnego przewozu broni, amunicji, towarów podwójnego zastosowania, przemytu papierosów, narkotyków, spirytusu i innych towarów o wysokiej kumulacji podatków czy ważnych z uwagi na bezpieczeństwo obywateli RP.
Funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej alarmują o tym od lat, jednak nasz głos i merytoryczne uwagi, nie są uwzględniane, dlatego apelujemy o Wasze wsparcie i pomoc w przekonaniu władzy do naszych wspólnych racji!
Zgodnie z przyjętymi miernikami przez Ministerstwo Finansów mamy 31 minut (sic!) na dokonanie odprawy od nadania numeru systemowego do zakończenia czynności kontrolnych. Nasze zadania podporządkowane są miernikom, a nie faktycznym potrzebom w zakresie kontroli celnej. Liczy się przede wszystkim liczba odprawionych transportów i w tym zakresie są narzucone limity. Wszystko oparte jest na systemie analizy ryzyka, którą łatwo obchodzą oszuści. Transporty na przejściach kolejowych w Dorohusku czy Medyce są odprawiane przez funkcjonariuszy z oddziałów wewnątrz kraju. Olsztyn odprawia np. kontenery w portach w Gdańsku, bo takie mamy procedury. Funkcjonariusze SCS na przejściach kolejowych nie mają prawa skontrolować towaru, gdy nie mają na to polecenia. Są olbrzymie braki kadrowe i funkcjonariusze pełnią służbę na granicy na dwóch stanowiskach. Alarmujemy o tym od dawna i byliśmy za to szykanowani. Nie poddajemy się jednak i walczymy dalej w interesie publicznym, mimo iż nawet zwalniali nas za to ze służby. Apelujemy, wesprzyjcie nas w tej walce!” - napisali Celnicy.
Wystąpienie KRIR>>>
Apel Celników>>>
Odpowiadając na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 10 stycznia 2024 r. w sprawie zmiany terminów rozliczania realizacji ekoschematów, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stefan Krajewski przekazał pismem z 7 lutego 2024 r. następujące informacje.
Odnosząc się do kwestii rozliczania ekoschematów w kontekście roku kalendarzowego lub agrotechnicznego, zaznaczył, że ekoschematy są rodzajem płatności bezpośrednich i są interwencjami rocznymi. Oznacza to, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji weryfikuje i rozlicza rolników w odniesieniu do informacji zawartych we wniosku o przyznanie płatności w danym roku.
Jedynie w przypadku realizacji praktyki Opracowanie i przestrzeganie planu nawozowego może być zastosowane odmienne podejście. Wynika ono z tego, że wymogiem jest zarówno opracowanie, jak i przestrzeganie planu nawozowego. W efekcie opracowania planu nawozowego rolnik posiada dokument, który jest możliwy do weryfikacji, a z kolei przestrzeganie planu nawozowego może być weryfikowane w oparciu o zapisy z rejestru zabiegów agrotechnicznych. Uwzględniając, że plan nawozowy ma obejmować wszystkie grunty orne (GO) i trwałe użytki zielone (TUZ) w gospodarstwie, dopuszczono możliwość jego sporządzenia w dwóch etapach:
(i) w terminie 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności (dla upraw zarówno jarych, jak i ozimych zasianych w roku N-1, ale deklarowanych w danym roku we wniosku o przyznanie płatności jako plon główny) lub
(ii) do dnia 30 września roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności – w przypadku upraw ozimych wysiewanych w roku złożenia tego wniosku, które będą plonem główny w roku kolejnym, o ile uprawy ozime nie zostały uwzględnione w pierwszym planie.
Ważne jest jedynie aby pomoc za dany plan nawożenia w odniesieniu do tej samej powierzchni wypłacana była tylko raz (rolnik, który opracował plan nawożenia do 30 września roku N na lata N/N+1 oraz w roku N ubiega się o płatności w ramach praktyki Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia, nie może otrzymać płatności w ramach ww. praktyki na podstawie tego samego planu do tej samej powierzchni w roku N+1).
Niezależnie od powyższego w kontekście możliwości łączenia niektórych praktyk, nie ma znaczenia czy stosowany do rozliczenia ekoschematów jest rok agrotechniczny, czy kalendarzowy. Istotne jest, aby nie dochodziło do podwójnego finansowania, tzn. aby nie było podwójnej płatności za realizację tych samych celów środowiskowych albo tych samych praktyk. Dlatego też oraz mając na uwadze, że w przypadku realizacji praktyki Uproszczone systemy upraw wymogiem jest pozostawienie na polu po zbiorze uprawy w plonie głównym całości resztek pożniwnych w formie mulczu, a w przypadku praktyki Wymieszanie słomy z glebą wymogiem jest rozdrobnienie słomy po zbiorze plonu głównego i wymieszania jej z glebą bądź jej przyorania nie ma możliwości łączenia tych praktyk. Ponadto, należy zwrócić uwagę, że ww. praktyki są wykonywane w tym samym okresie, tzn. wymieszanie słomy z glebą (bądź jej przyoranie) w ramach praktyki wykonuje się zaraz po żniwach. Umożliwienie ączenia w celu uzyskania płatności w ramach tych praktyk oznaczałoby zatem dwukrotne płacenie za de facto te same czynności.
Odnosząc się z kolei do przedstawionego w piśmie przykładu kukurydzy z zastosowaniem wiosennej orki i pozostawionym po zbiorze mulczem, należałoby zaznaczyć, że niezależnie od podejścia czy byłby to rok agrotechniczny czy kalendarzowy, w obydwu przypadkach rolnik ze względu na zastosowanie wiosennej orki nie spełniłby warunku prowadzenia uproszczonej uprawy.
Reasumując pragnę jeszcze zwrócić uwagę, że zmiana podejścia do roku wdrażania ekoschematów mogłaby prowadzić do nierównego traktowania rolników, którzy realizowali swoje zobowiązania w danym roku kalendarzowym.
wystąpienie KRIR>>>
odpowiedź MRiRW>>>
