- Home
- O NAS
- INFO BRANŻOWE
- WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA
- LEGISLACJA
- MEDIA
- GALERIA
- DO POBRANIA
- KONTAKT
W związku z tym, że dla rolników od 2018 roku wchodzi obowiązek składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich oraz płatności obszarowych PROW tylko w formie elektronicznej (za pośrednictwem aplikacji e-wniosek) Zarząd KRIR wystąpił 4 grudnia 2017 roku do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z następującą propozycją.
W odpowiedzi na wniosek KRIR z dnia 3 listopada 2017 r. dotyczący zmiany przepisów regulujących uznanie wystąpienia klęski żywiołowej oraz zniesienia uzależnienia wystąpienia suszy w danej uprawie w zależności od kategorii glebowych Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało pismem z dnia 23 listopada 2017 r. następujące wyjaśnienia:
Zgodnie z definicją określoną w ustawie o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2017 r. 2047), suszę - oznaczają szkody spowodowane wystąpieniem, w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 21 marca do dnia 30 września, spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb.
Natomiast na podstawie art. 3 ust. 5 ww. ustawy, minister właściwy do spraw rolnictwa ogłasza, w drodze obwieszczenia, w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw rolnictwa, w okresie od dnia 21 maja do dnia 20 października, w terminie do 10 dni po zakończeniu sześciodekadowego okresu, wskaźniki klimatycznego bilansu wodnego dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb, z podziałem na województwa, na podstawie danych przekazanych przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy.
System monitoringu suszy rolniczej w Polsce został opracowany i uruchomiony w 2007 roku przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut. Badawczy w Puławach. System ten jest systematycznie rozwijany i doskonalony.
O wystąpieniu suszy decyduje cały kompleks warunków meteorologicznych i glebowych. Warunki meteorologiczne powodujące suszę są określane m.in. za pomocą klimatycznego bilansu wodnego.
Klimatyczny bilans wodny określa się jako różnicę pomiędzy opadem atmosferycznym mierzonym standardowo na stacjach meteorologicznych a ewapotranspiracją potencjalną.
Opad atmosferyczny jest podstawowym elementem mierzonym na stacjach meteorologicznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), natomiast wartość ewapotranspiracji potencjalnej oblicza się wykorzystując wzór Penmana. Wartość ewapotranspiracji potencjalnej można również wyznaczyć z wystarczającą precyzją korzystając ze wzorów uproszczonych, które uwzględniają podstawowe elementy meteorologiczne {temperatura powietrza, promieniowanie słoneczne, usłonecznienie, zachmurzenie, wilgotność powietrza, niedosyt wilgotności, prędkość wiatru).
W ocenie występowania suszy, oprócz wartości klimatycznego bilansu wodnego, są brane pod uwagę właściwości retencyjne gleb, ustalone według kategorii agronomicznych, wydzielonych na podstawie map glebowo-rolniczych. Przestrzenne zróżnicowanie zdolności retencyjnych gleb jest, obok klimatycznego bilansu wodnego, czynnikiem decydującym o spełnieniu kryterium suszy na danym obszarze.
Wartości krytyczne klimatycznego bilansu wodnego oznaczające wystąpienie suszy zróżnicowano dla gatunków roślin (kukurydza, rzepak, rzepik, ziemniak, burak cukrowy, chmiel, tytoń oraz truskawki) lub grup roślin uprawnych (zboża ozime i jare, warzywa gruntowe, drzewa i krzewy owocowe oraz rośliny strączkowe), kategorii gleb i okresów rozwojowych.
Przyjęty w określaniu obszarów, na których może wystąpić zjawisko suszy, wskaźnik klimatycznego bilansu wodnego, jest pod względem metodologicznym wskaźnikiem obiektywnym. Okres sześciodekadowy do określenia suszy rolniczej został wybrany z powodu najlepszej oceny tego zjawiska opisującego spadek polonów względem średnich wieloletnich plonów. Przedstawione przez IUNG PIB wartości klimatycznego bilansu wodnego dotyczą tylko i wyłącznie strat z powodu suszy. Tymczasem na plon wpływają również inne czynniki jak m.in. agrotechnika, gleba czy inne elementy pogodowe np. przymrozki, złe przezimowanie roślin.
Równocześnie pragnę poinformować, że dotychczasowe wartości KBW były wyznaczone z dokładnością do 2 mm. Od 2017 roku postanowiono dokonać zwiększenia dokładności klimatycznego bilansu wodnego do 1 mm. Taka zmiana spowodowała, że przebieg funkcji określającej wartości progowe KBW uległ również zmianie. Nowo wyznaczone wartości KBW zdecydowanie precyzyjniej określają wpływ niedoboru wody na plonowanie roślin.
Ze względu na to, że reakcją roślin na stres wodny są procesy fizjologiczne, które zachodzą w sposób ciągły, postanowiono zatem bardziej szczegółowo uwzględnić ciągłość tych funkcji, obrazujących przebieg zachodzących procesów związanych z potrzebami wodnymi roślin. Dotychczasowe przedstawiane zmiany wartości KBW powodowały, z uwagi na dokładność co 2 mm, że przebieg funkcji obrazującej wpływ deficytu wody nie był wyrównany. Dokonano zatem zmian wielkości KBW na bardziej precyzyjne wartości, zwiększając dokładność wpływu deficytu wody na plonowanie roślin.
Dokonana zmiana spowodowała, że nowe wartości KBW uwzględniają w sposób bardziej dokładny uzależnienie zapotrzebowania roślin na wodę, które zmienia się w zależności od zachodzących faz rozwojowych roślin. Zmiany te zachodzą w ontogenezie roślin w sposób łagodny, dlatego wartości KBW są obecnie bardziej związane z potrzebami wodnymi roślin zmieniającymi się w okresie wegetacyjnym.
Dotychczasowe wyznaczone krytyczne wartości KBW pomiędzy poszczególnymi kategoriami gleb wykazywały różnice w tych wielkościach w poszczególnych okresach raportowania. Różnice KBW pomiędzy kategoriami gleb na początku i na końcu okresu wegetacyjnego nie były stałe. Zatem skorygowano te relacje i wprowadzono stałą różnicę pomiędzy kategoriami gleb w całym okresie wegetacyjnym. Takie działania spowodowały, że lepiej jest uwzględniona ilość wody ogólnie dostępnej dla roślin w okresie wegetacyjnym w zależności od kategorii gleb oraz sprawiło dokładniejsze wyznaczenie obszarów z suszą, zwłaszcza dla gleb średnich i ciężkich.
Na plon roślin uprawnych wpływa bardzo wiele czynników, jak między innymi stosowanie odpowiedniej agrotechniki: termin, gęstość, głębokość siewu, dawka i termin nawożenia, skład chemiczny nawozów, stosowanie środków ochrony roślin przed szkodnikami, regulacja zachwaszczenia, ochrona przed chorobami, płodozmian, uprawa roli, właściwie przeprowadzony i wykonany w odpowiednim terminie zbiór. Ważną rolę odgrywa też właściwy dobór odmiany dostosowany do stanowiska, regionu. W analizach zagrożenia suszą nie uwzględnia się czynników agronomicznych, które istotnie różnicują straty w plonach w poszczególnych gospodarstwach. Bardzo ważnym elementem w uprawie roślin przeciwdziałającym zmniejszeniu strat jest zwłaszcza stosowanie odpowiedniej agrotechniki, jak dostosowanie upraw do okresu wegetacyjnego (przyśpieszenie daty siewu wiosennego w przypadku zbóż jarych, termin opóźniony w przypadku braku wody powoduje znaczne straty w plonie). Równie ważny jest dobór gatunków i odmian, bardziej tolerancyjnych na suszę, efektywniej wykorzystujących wodę czy zbiegi przeciwerozyjne, jak np. z orką w poprzek stoków. Powyższe czynniki plonotwórcze w określeniu strat plonów przez suszę nie są uwzględniane w systemie monitoringu suszy rolniczej. W systemie monitoringu suszy rolniczej brane są pod uwagę wyłącznie czynniki związane z niedoborem wody i ich wpływ na wielkość plonu.
Wdrożona w 2007 roku koncepcja monitoringu suszy rolniczej umożliwia zatem ocenę zagrożenia suszą rolniczą głównych upraw rolnych w oparciu o bieżące dane meteorologiczne oraz dane glebowe generowane na podstawie numerycznej mapy glebowo-rolniczej. Wyniki analiz prezentowane są na stronie internetowej (http://www.susza.iung.pulawv.pl/) w postaci map jak też w formie tabelarycznej. Zawierają one informacje o zagrożeniu suszą dla poszczególnych roślin w danych okresach raportowania. Dla grup i gatunków roślin branych pod uwagę w poszczególnych okresach raportowania w systemie monitoringu suszy rolniczej opracowywane są tabele przedstawiające zagrożenie suszą rolniczą w poszczególnych województwach z wykazem gmin i gruntów ornych zagrożonych suszą.
24 listopada Zarząd KRIR przekazał Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu uwagi do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw. Projekt ustawy ma na celu dostosowanie polskiego prawa do przepisów unijnych dotyczących jakości benzyny i olejów napędowych – jest to działanie sprzyjające ekologii ze względu na ograniczenie wzrostu stężenia dwutlenku węgla w atmosferze, co ma wpływ na globalne ocieplenie. Dostosowanie polskiego prawa do przepisów unijnych służy także zmniejszeniu uzależnieniu od ropy naftowej.
W związku z trwającymi konsultacjami społecznymi projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie roślin samorząd rolniczy przekazał następujące uwagi do ww. projektu:
Do art. 8 ust. 7 (pkt 2) projektu)– zaproponowane dodanie przepisu ust. 7 umożliwia przeprowadzenie badań oceny organoleptycznej, badań makroskopowych lub badań laboratoryjnych w celu wydania paszportu roślin, świadectwa fitosanitarnego, zaświadczenia lub innego dokumentu, lub oznakowania, oceny i badan na koszt zainteresowanego podmiotu. Należałoby więc ustanowić taryfikator tych badań, aby nakładana kwota wynikała z cennika a nie ustalana dowolnie.
Do art. 14 ust. 2a (pkt 4) b) projektu) – nie jest jasne skąd producent/podmiot będzie wiedział, że gdy nie będzie prowadził danej uprawy, wytwarzania, magazynowania, pakowania, sortowania, wprowadzania lub przemieszczania roślin lub przedmiotów szczególnie podatnych na porażenie przez organizmy kwarantannowe – jest zobowiązany do powiadomienia pisemnie lub elektronicznie o tym wojewódzkiego inspektora w terminie do 30 kwietnia danego roku.
Należałoby rozważyć czy ustanowiona w przepisie art. 95 ust. 3a-3c (pkt 12) projektu) wymiana informacji Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Inspekcją Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych nie powinna zostać poszerzona o Państwową Inspekcję Sanitarną, sprawującą nadzór nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia roślinnego. Mogłoby to spowodować zmniejszenie liczby kontroli u producentów rolnych przez różne instytucje.
Zaproponowane w projekcie ustawy przepisy art. 102 (w pkt 13) projektu) przewidują usprawnienie działania Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa poprzez określenie szerokie podmiotów do współpracy tj. organów administracji rządowej, jednostek samorządu terytorialnego i zawodowego. Z uwagi na fakt, iż brak jest podania szczegółów tej współpracy zarówno w samych przepisach jak i w uzasadnieniu do ustawy – samorząd rolniczy nie może zgodzić się na tak szeroki i niedoprecyzowany (jak nazwano w uzasadnieniu do projektu „horyzontalny”) przepis ponieważ nie wiadomo jakie obowiązki wynikające z niego Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa nałoży obowiązkowo na izby rolnicze. Jest to zbyt ogólny przepis i stworzy możliwość dowolności interpretacyjnej.
Zaproponowany przepis w art. 102 ust. 1 i 2 projektu (pkt 16) budzi poważne wątpliwości ze względu na duże rozbieżności w opłacie sankcyjnej w ust. 1 - od 50 zł do 2270 zł a w ust. 2 - od 100 zł do 12500 zł. Uzasadnienie do projektu ustawy w tym zakresie również nie wyjaśnia z czego wynikają aż tak duże „widełki” tej opłaty szczególnie dla podmiotów wyprowadzających z terytorium RP do innych państw członkowskich ziemniaki (gdzie przepisy nakładają obowiązek spełnienia dodatkowych wymagań fitosanitarnych). W uzasadnieniu do projektu ustawy pominięto sprawę bardzo dużych widełek podając informację że kwota 12500 zł została skalkulowana na podstawie szacunkowej wartości transportu 24 t ziemniaków oraz uzasadniając że dotychczasowe doświadczenie nakładania mandatów karnych nie stanowiło kary zniechęcającej do naruszania prawa. Krajowa Rada Izb Rolniczych zauważa jednak, że tak duża rozbieżność może skłaniać kontrolujących do nadużyć interpretacyjnych i nakładania drastycznie różniących się kwot opłat sankcyjnych niczym nieuzasadnionych. Tym bardziej, że samorząd rolniczy wielokrotnie podnosił problem nakładania na producentów ziemniaka obowiązku spełnienia dodatkowych wymagań fitosanitarnych przy wywozie ziemniaków a problem zwalczenia czy ograniczenia występowania sprawcy bakteriozy pierścieniowej ziemniaka w Polsce nie zostanie z pewnością rozwiązany przez nakładanie większych kar na eksportujących ziemniaki a raczej poprzez zachęty finansowe dla rolników do wymiany materiału sadzeniakowego.
W dniu 13 listopada 2017 r. Zarząd KRIR wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi ws prawie przeanalizania pod względem prawnym przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin dotyczacych wzywania rolników do ponoszenia opłat hodowlanych w związku z wysiewem przez nich nasion roślin wyhodowanych we własnym gospodarstwie, które nie są już "kwalifikantem", czy ww. przepisy nie pozostają w sprzeczności z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP.
