- Home
- O NAS
- INFO BRANŻOWE
- WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA
- LEGISLACJA
- MEDIA
- GALERIA
- DO POBRANIA
- KONTAKT
Uprzejmie informujemy, że Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza we współpracy z Departamentem Klimatu i Środowiska MRiRW opracowała i udostępniła na swojej stronie internetowej ulotkę pt.: „ROLNICTWO DLA ŚRODOWISKA, ŚRODOWISKO DLA ROLNICTWA”. Ulotka w sposób syntetyczny i przejrzysty przedstawia problem zakwaszenia gleb i jego skutki dla środowiska oraz przypomina o Ogólnopolskim programie regeneracji środowiskowej gleb poprzez ich wapnowanie.
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu KRIR z 17 czerwca 2020 r., o umożliwienie rolnikom, w związku występującymi od kilku lat długotrwałymi okresami suszy, corocznego koszenia siedlisk objętych zobowiązaniami w ramach wariantu 5.6.2. Torfowiska -wymogi obowiązkowe i uzupełniające Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020, w celu zwiększenia ilości paszy w formie pełnowartościowego siana dla wyżywienia przeżuwaczy, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało następujące wyjaśnienia:
„Kształt Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego, w tym wymogi poszczególnych pakietów i wariantów (określone w taki sposób, aby spełniać cel jakim jest zachowanie cennych siedlisk przyrodniczych) oraz stawki płatności, zostały określone w PROW 2014-2020, zatwierdzonym decyzją KE w grudniu 2014 r.
Płatności w ramach pakietów przyrodniczych tj. Pakietu 4. i Pakietu 5., wypłacane są za ochronę cennych siedlisk występujących na łąkach i pastwiskach, tj. w szczególności ekstensywne gospodarowanie, stosowanie odpowiedniej liczy i terminów wykonywanych pokosów lub intensywności wypasu.
Kalkulacja stawek płatności sporządzona dla poszczególnych wariantów pakietów przyrodniczych uwzględnia przede wszystkim utracony dochód z tytułu ekstensyfikacji produkcji, w tym niższą wartość biomasy (paszy) wynikającą z opóźnionego terminu wykonywanych pokosów, ograniczenia ich liczby/częstotliwości oraz obowiązku pozostawienia części działki rolnej nieskoszonej.
W odniesieniu do postulowanej przez KRIR zmiany należy zwrócić uwagę, że siedliska torfowiskowe są niezwykle istotne w krajobrazie rolniczym zarówno jako ostoje różnorodności biologicznej, jak i ze względu na kształtowanie warunków wodnych oraz ochronę zasobów węgla organicznego i ograniczanie emisji. Torfowiska są naturalnymi zbiornikami retencyjnymi magazynującymi wodę, zatem w kontekście występujących w Polsce susz, siedliska te mają szczególne znaczenie. Siedliska kwalifikowane do wariantu Torfowiska stanowią zazwyczaj nisko produktywne zbiorowiska trawiasto-turzycowe, o niskiej wartości paszowej, wykształcone na silnie uwilgotnionym podłożu. Koszenie torfowisk nie częściej niż co dwa lata oraz opóźniony termin koszenia są optymalnym sposobem użytkowania tych siedlisk, w celu utrzymania właściwego stanu ich zachowania. Każdorazowy wjazd maszyn rolniczych, zarówno podczas koszenia, jak i zbierania siana wiąże się z ryzykiem przerywania darni, tworzenia kolein i degradacji podłoża, a tym samym i samego siedliska przyrodniczego. Należy również wskazać, że wymagany obecnie w ramach wariantu 5.6.2 termin koszenia torfowisk tj. koszenie nie wcześniej niż 15 sierpnia i nie później niż 15 lutego kolejnego roku, jest terminem zdecydowanie opóźnionym, co dodatkowo obniża wartość paszową pozyskanego na takich siedliskach siana.
Uwzględnienie Państwa postulatu, polegające na dopuszczeniu koszenia co roku torfowisk objętych zobowiązaniami rolno-środowiskowo-klimatycznymi PROW 2014-2020, zagrażałoby realizacji celów wariantu 5.6.2. i tym samym jest nieuzasadnione.
W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu KRIR z 18 maja 2020 r. w sprawie wprowadzenia zmian do przepisów o ochronie przyrody umożliwiających rolnikom uzyskanie odszkodowań za szkody wyrządzone w uprawach i rolnych i stawach przez ptaki chronione, resort środowiska przekazał następujące informacje:
"Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r. poz. 2183) następujące gatunki: żuraw Grus grus, łabędź niemy Cygnus olor, łabędź czarnodzioby Cygnus columbianus, łabędź krzykliwy Cygnus cygnus, gęś krótkodzioba Anser brachyrhynchus, gęś mała Anser eryihropus są objęte ścisłą ochroną gatunkową. Natomiast zgodnie z art. 126 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2020 r. poz. 55 ze zm.) Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez 5 gatunków: żubry, wilki, rysie, niedźwiedzie i bobry, przy czym odpowiedzialność ta nie obejmuje utraconych korzyści, a ogranicza się jedynie do szkody rzeczywistej, którą należy wykazać.
Należy w tym miejscu podkreślić, iż szkody spowodowane przez gatunki wymienione w art. 126 ustawy o ochronie przyrody — bobra (np. ścięte drzewa, teren zalany w wyniku spiętrzenia wód przez tamę, nory ziemne), wilka czy rysia (np. zagryzione zwierzęta gospodarskie) są stosunkowo trwałe, a ich skutki i zakres można ocenić nawet po upływie kilku, kilkunastu dni. W przypadku szkód wyrządzonych przez ptaki na polach uprawnych nawet zmiana warunków atmosferycznych (w szczególności wystąpienie opadów) może istotnie utrudnić, a nawet uniemożliwić, jakąkolwiek ocenę. W wielu wypadkach problematyczne byłoby również ustalenie gatunku odpowiedzialnego za spowodowanie szkód — głównie z uwagi na często znaczną rotację stad, a także obecność gatunków nie żerujących na zasiewach. Wymienione powyżej kwestie powodują, że oszacowanie szkody i udowodnienie, iż została ona wyrządzona przez konkretny gatunek, za którego wyrządzone szkody mogłoby ewentualnie przysługiwać odszkodowanie, byłoby niezwykle trudne, a w niektórych przypadkach niemożliwe.
Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że na podstawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 28 września 2015 r. sygn. akt K 20/14, obowiązująca regulacja w zakresie zasad odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody powodowane przez niektóre gatunki zwierząt (żubry, wilki, niedźwiedzie, rysie i bobry) jest zgodna z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji RP. Ponadto, Trybunał Konstytucyjny opowiedział się przeciwko całkowitej automatyzacji refundacji szkód, zwracając uwagę, że działania odszkodowawcze Skarbu Państwa winny być powiązane z oceną działań prewencyjnych podejmowanych przez właścicieli i posiadaczy mienia, w którym zaistniała szkoda, zaś instytucje państwa nie mogą być pociągane do odpowiedzialności za szkody, nawet jeśli istnieje wola do rekompensowania właściwych szkód.
Ponadto, należy zauważyć, że obecnie pewną formą wsparcia dla osób ponoszących szkody w gospodarstwach rolnych w związku z bytowaniem zwierząt gatunków chronionych jest zwolnienie z obowiązku uiszczenia opłaty skarbowej za wydanie zezwolenia Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska na czynności zakazane w stosunku do tych gatunków. Zgodnie bowiem z ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1000, z późn. zm.), opłacie skarbowej nie podlega zezwolenie wydawane osobom fizycznym na działania związane z płoszeniem i miejscowym ograniczaniem populacji gatunków zwierząt wyrządzających szkody w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim nieobjętych odszkodowaniem Skarbu Państwa (załącznik 1, część III, pkt 44, zwolnienie nr 13).
Jednocześnie pragnę podkreślić, iż zagadnienie związane z negatywnym oddziaływaniem chronionych gatunków ptaków na gospodarkę rolną stanowi ważną i istotną kwestię, która będzie przedmiotem dalszych analiz i ocen."
Na wniosek Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wystąpił 26 czerwca 2020 r. do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o zbadanie czy nie zostały naruszone zasady konkurencji, w szczególności w odniesieniu do agrestu.
W wystąpieniu MRiRW napisano: "Mając na uwadze, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1076) w zakresie kompetencji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pozostaje prowadzenie postępowań antymonopolowych oraz wydawanie decyzji w zakresie praktyk ograniczających konkurencję, polegających m.in. na zawieraniu porozumień ograniczających konkurencję, przekazuję w załączeniu pismo Krajowej Rady Izb Rolniczych z dnia 18 czerwca 2020 r., z uprzejmą prośbą o podjęcie stosownych działań w celu zbadania czy zachowania przedsiębiorców działających na rynku owoców miękkich, w tym agrestu, nie naruszają zasad konkurencji (ustalanie zaniżonych cen skupu - zmowa cenowa) i poinformowanie mnie o ich wynikach."
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych 17 czerwca 2020 r. zwrócił się do Ministra Rolnictwa i Rozowju Wsi o wprowadzenie zmian w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie częstości koszenia runi użytków zielonych w pakiecie 5 Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 wariant 5.6.2 Torfowiska – wymogi obowiązkowe i uzupełniające.
Obecnie na użytkach objętych ww. wariantem wymagana jest częstotliwość koszenia: raz, dwa lub trzy razy w ciągu 5 lat realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego, jednak nie częściej niż co dwa lata, co określa ekspert przyrodniczy.
Ze względu na trudne warunki atmosferyczne – występujące od kilku lat długotrwałe okresy suszy – wielu rolników nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej ilości pełnowartościowej paszy w postaci siana w żywieniu przeżuwaczy.
Mając powyższe na uwadze samorząd rolniczy wnosi o możliwość corocznego koszenia łąk położonych na glebach torfowych przy zachowaniu określonego dla wariantu terminu koszenia runi.
