17 listopada br. w Brukseli odbyło się posiedzenie Grupy Konsultacyjnej Komisji Europejskiej „Rolnictwo i Środowisko”. W spotkaniu w Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich KE udział wzięli przedstawiciele organizacji członkowskich Copa-Cogeca uczestniczący poprzedniego dnia, tj. 16 listopada, w spotkaniu Grupy Roboczej „Środowisko”, wśród nich reprezentant Krajowej Rady Izb Rolniczych. Dyskusję zdominowała kwestia polityki zachowania bioróżnorodności w ramach mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej w kontekście zniesienia nakazu odłogowania, wprowadzenia zasady wzajemnej zgodności oraz skuteczności programów rolnośrodowiskowych.

Pierwszym merytorycznym punktem posiedzenia była prezentacja przedstawiciela KE dotycząca wstępnych ustaleń finansowych na poziomie wspólnotowym w zakresie implementacji tzw. „nowych wyzwań WPR”. Szczegółowo omówiono zakres działań pomocowych współfinansowanych z budżetu UE, jakie zostaną dodatkowo wsparte środkami mającymi za zadanie spełnić cele przed europejskim rolnictwem postawione podczas tzw. Health Check.

Następnie przedstawiciel Birdlife zaprezentował wyniki badań, jakie jego organizacja przeprowadziła w celu przeanalizowania wpływu wprowadzenia zasady wzajemnej zgodności na stan bioróżnorodności w ekosystemach rolniczych. Zgodnie ze stanowiskiem Birdlife zasada cross-compliane nie do końca odpowiada wyzwaniom, jakie przed nią postawiono, przez co jedynie w niewielki sposób wpływa na bioróżnorodność w ekosystemach rolniczych. Zarzucono ponadto temu systemowi duże obciążenia administracyjne przy jednocześnie niezadawalająco skutecznych procedurach naliczania kar rolnikom, u których stwierdzano uchybienia. Birdlife negatywnie oceania ponadto monitoring uzasadniając swoją opinię nieprzejrzystością postawionych celów, co skutecznie ich zdaniem utrudnia jakąkolwiek kontrolę na skutecznością mechanizmu. Komentując niniejsze wystąpienie przedstawiciele rolników sceptycznie komentowali zaprezentowane wyniki analizy stwierdzając m.in., że kwestia bioróżnorodności była tylko jednym z wielu argumentów za ustanowienie zasady wzajemnej zgodności, wśród których jednak nieprzejednanie dominowały aspekty ekonomiczne. Uzależnienie płatności bezpośrednich do przestrzegania zasad pro-środowiskowych – zdaniem członków Copa-Cogeca – jest wystarczająco dużym ukłonem w stronę zrównoważonej gospodarki rolnej, dla której priorytetem pozostawać nadal musi produkcja żywności. Mając w szczególności na uwadze wzrastający globalny popyt na artykuły spożywcze należy zatem dążyć do połączenia tych dwóch priorytetów i wyzwań jednocześnie w kompatybilny mechanizm zarządzania sektorem rolnym w Unii Europejskiej.

W dalszej części spotkania reprezentant DG Agri Komisji Europejskiej przedstawił prezentację, w której przeanalizowano cele cross-compliane w kontekście zniesienia nakazu odłogowania części ziem produkcyjnych, jaki do 2007 roku obowiązywał w państwach starej 15 UE. KE jest zdania, że zniesienie odłogowania w sposób negatywny mogło odbić się na celach wzajemnej zgodności zbieżnych z „nowymi wyzwaniami WPR”, w szczególności, po raz kolejny, utrzymania bioróżnorodności. Odnosząc się do tak postawionej tezy przewodniczący Grupy Roboczej „Środowisko” Copa-Cogeca Niels Petr Noerring stwierdził, że ówczesna decyzja dotycząca zniesienia obligatoryjnego odłogowania podyktowana była bardzo wysokimi cenami na surowce rolne w 2007 roku, dlatego, chcąc wykorzystać potencjał europejskiego rolnictwa i umożliwiając mu jednocześnie pozostanie konkurencyjnym wobec państw trzecich, zdecydowano o ponownym umożliwieniu produkcji na gruntach rolnych pozostających w rezerwie.

Kolejny punkt posiedzenia stanowiła prezentacja oraz dyskusja na temat wyzwań i możliwości redukcji emisji gazów cieplarnianych pochodzących z rolnictwa. O tym, jak duży potencjał w tym zakresie stoi przed sektorem rolnym świadczyły zaprezentowane przez przedstawiciela Komisji Europejskiej wyniki analizy dotychczasowej redukcji emisji CO₂ i CH₄, jakie zanotowano na przestrzeni ostatnich 20 lat. Wśród zaprezentowanych cyfr na uwagę zwraca redukcja na poziomie 44% związków azotowych uwalnianych do środowiska z nawozów sztucznych, o 15% spadła natomiast emisja dwutlenku węgla pochodzącego z zużywanego przy produkcji rolnej paliwa. Z obserwowaną pozytywną tendencję w redukcji emisji metanu z produkcji mlecznej wiąże się skutki funkcjonowania systemu kwot mlecznych ograniczającego wzrost produkcji mleka, a także postęp genetyczny w hodowli ras mlecznych bydła skutkujący wzrostem średniej produkcyjności krów. Zgodnie z przedstawionymi danymi Polska zredukowała poziom emisji w analizowanym okresie 1995-2005 o 9% tj. dokładnie tyle, ile wyniosła średnia we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

W zakresie innego punktu posiedzenia znalazła się notatka informacyjna dotycząca decyzji odnośnie otwarcia w najbliższych miesiącach debaty na forum instytucji wspólnotowych na temat nowelizacji dyrektywy 86/278/EEC regulującej wykorzystanie w produkcji rolniczej osadów ściekowych. Komisja Europejska rozważa obecnie, czy dyrektywa wciąż pozostaje aktualna, zważywszy na fakt, że zatwierdzono ją ponad 20 lat temu. Dla przykładu sensowności ewentualnych działań legislacyjnych w tym zakresie podawany jest przykład wartości maksymalnych zawartości w osadach ściekowych przeznaczonych do nawożenia jedynie 7 metali ciężkich. W międzyczasie wiele państw wprowadziło różne, bardziej restrykcyjne obostrzenia zmniejszając poziom tolerancji czy rozszerzając listę analizowanej obecności pierwiastków ciężkich. Zdaniem KE, rewizja przepisów dyrektywy byłaby okazją do naniesienia koniecznych uaktualnień, co ujednoliciłoby zarazem krajowe przepisy państw członkowskich.