Po dwóch dniach intensywnych rozmów, które miały miejsce podczas Kongresu Europejskich Rolników w Grecji, Copa i Cogeca przedstawiły pierwsze przemyślenia na temat wspólnej polityki rolnej po 2020 roku. Od dwóch lat równowaga na rynkach rolnych jest zachwiana. Zyski rolników nieustannie spadają, gdyż ceny uzyskiwane przez nich na rynku są niskie, a koszty związane z zakupem środków produkcji idą w górę. Sytuacja jeszcze się pogorszyła po wejściu w życie rosyjskiego embarga nałożonego na produkty rolne z UE, co znacznie ograniczyło nasz eksport wieprzowiny, produktów mlecznych, warzyw i owoców. Nikt nie był w stanie przewidzieć, że utrzyma się ono aż tak długo.

Udało nam się odbudować większość utraconego eksportu, jednak sytuacja na rynkach jest nadal bardzo niestabilna. Na rynkach wieprzowiny i mleka pojawiają się pierwsze pozytywne sygnały, głównie ze względu na wzrost popytu w Chinach. Producenci mleka nie mogą jednak jeszcze skorzystać na wzroście cen. Copa-Cogeca ma nadzieję, że w ciągu najbliższych sześciu miesięcy odczują już pierwsze korzyści związane z poprawą sytuacji. Unijny rynek zbóż doświadcza jednak nadal poważnych trudności, a unijni rolnicy mają ciągle problemy z płynnością finansową. Komisja Europejska ma latem przyszłego roku opublikować komunikat w sprawie WPR po 2020 r., w którym nakreśli swoje pierwsze idee związane z nową polityką. Dlatego też my sami musimy już stwierdzić czego nam potrzeba, byśmy mogli wpłynąć na przebieg debaty, by sektor rolny w przyszłości był w stanie łatwiej reagować na kryzysy rolne z jakimi się aktualnie zmagamy.

Zdaniem Copa-Cogeca potrzebujemy dobrze funkcjonującej WPR, by rolnicy mogli prowadzić skuteczną działalność. UE musi dużo ambitniej podejść do tematyki ograniczania biurokracji. To ona nas najbardziej krępuje. Działania komisarza Hogana w zakresie uproszczenia nie są wystarczające. Niektóre z zaproponowanych zmian właściwie utrudniają życie rolnikom i są sprzeczne ze swoimi celami, zwłaszcza w kontekście zrównoważoności środowiskowej. Należy to zmienić już w przyszłym roku, a najpóźniej w WPR po 2020 r. Potrzebujemy prostych, wykonalnych i łatwych do zrozumienia zasad. Trzeba także opracować narzędzia dla gospodarstw po 2020 r., by rolnicy mogli skuteczniej zarządzać ryzykiem związanym z coraz większymi wahaniami występującymi na rynkach. Na przykład, należy rozwijać środki zarządzania ryzykiem, ubezpieczenia, rynki terminowe itd. Produkcja powinna także w coraz większym stopniu spełniać oczekiwania konsumentów. WPR musi to odzwierciedlić. Konsumenci powinni również zdawać sobie sprawę z wysokich norm produkcji jakich się trzymamy i z wielorakich korzyści, jakie unijny sektor rolny przynosi gospodarce obszarów wiejskich, zwłaszcza w kontekście wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. WPR ma tu kluczową rolę do odegrania. Należy także usprawnić komunikację w tym temacie.

Bycie rolnikiem nie ogranicza się jednak tylko do zdobywania rynków. Jest związane z możliwością prowadzenia wysokiej jakości życia na obszarach wiejskich, dzięki dostępowi do szkolnictwa, ośrodków zdrowia i zatrudnienia dla członków naszych rodzin. Rolnicy, tak jak wszyscy potrzebują dobrej infrastruktury i łączy szerokopasmowych, aby mogli rozwijać swoje przedsiębiorstwa i korzystać z technologii inteligentnego i precyzyjnego rolnictwa.

Podczas warsztatów, mówcy podkreślili, że inteligentne i precyzyjne rolnictwo pozwala na zwiększenie produkcji przy ograniczeniu zużycia zasobów, dzięki czemu mogą również zaoszczędzić na środkach produkcji. Niestety jedynie 25% rolników stosuje techniki rolnictwa precyzyjnego. Należy rozprzestrzeniać te rozwiązania. Potrzebujemy wsparcia ze strony UE i szkoleń, a także infrastruktury łączy szerokopasmowych, by uwolnić potencjał jaki drzemie w rolnictwie cyfrowym. Potrzeba nam także badań nad innowacyjnymi narzędziami, które rolnicy będą mogli zastosować w praktyce. Co więcej, lepszy dostęp do rynków i wydajna gospodarka dostępnymi zasobami naturalnymi pozwolą stawić czoła jednemu z największych wyzwań kolejnej dekady, a mianowicie konieczności zwiększenia produkcji, by wyżywić rosnącą liczbę ludności na świecie. Co ważniejsze, działania te pozwalają na podjęcie walki ze zmianami klimatu, które zagrażają produkcji żywności.

Czy możemy jednak tak zmienić WPR, by produkcja rolna wzrosła i stała się wydajniejsza pod względem klimatycznym? Nie ma sensu ograniczać wydajnej produkcji w UE, gdyż zostanie ona tylko przeniesiona gdzie indziej. Wspólnie z instytucjami UE musimy sprawić, by porozumienie paryskie było dla nas korzystne. Jednak by było to możliwe, potrzebujemy stabilnej WPR podpartej odpowiednim budżetem po 2020 r., by nasi producenci wraz ze spółdzielniami mogli planować przyszłą produkcję i cieszyć się rentownością.

W wielu przypadkach spółdzielnie zapewniają swoim członkom stabilizację. Umożliwiają uzyskanie wyższych zysków ze sprzedaży produktów oraz pomagają w sprzedaży. UE to rozpoznała i w ostatniej reformie WPR położyła większy nacisk na narzędzia wsparcia spółdzielni i objęła nimi prawie wszystkie sektory rolnictwa. Głównym celem było promowanie i wzmacnianie współpracy rolników w spółdzielniach. Warto ten postęp utrzymać w pracy nad WPR po roku 2020. Sektor rolny jest coraz bardziej zorientowany na rynek, dlatego też spółdzielnie rolnicze odgrywają coraz ważniejszą rolę. Spółdzielnia pragnąca odnieść sukces musi wykazać się innowacyjnością i opracować produkty, których życzą sobie konsumenci, zwłaszcza jeśli chce przynosić korzyści swoim członkom-rolnikom. Musimy również wziąć pod uwagę fakt, że spółdzielnie w różnych krajach znajdują się w odmiennej sytuacji. Niektóre są duże, np. W Niemczech, Holandii, Danii czy Szwecji. Jednak większość z 22 tys. spółdzielni to przedsiębiorstwa małe lub średnie. W przyszłości, polityki unijne będą musiały uwzględnić ten aspekt i pozwolić spółdzielniom rozwijać się i rozrastać.

Nawet w łańcuchach wartości, w których spółdzielnie są dość silne, fakt bycia małym i średnim przedsiębiorstwem (MŚP) wymaga dodatkowego wsparcia ze strony UE w zakresie współpracy z innymi partnerami łańcucha za pomocą dodatkowych środków.

Copa-Cogeca popiera inicjatywę prezydencji słowackiej, która ma na celu wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym i jest przekonana, że działalność rynkowa musi być podparta wspólnotowymi politykami obowiązującymi na szczeblu UE, usprawniającymi funkcjonowanie wewnętrznego rynku. Copa-Cogeca chce, aby Komisja Europejska zajęła się tym tematem już w przyszłym roku.