W dniu 5 maja 2015 roku w Sekretariacie Copa-Cogeca w Brukseli odbyło się posiedzenie grupy roboczej „rozwój obszarów wiejskich”. Wśród tematów omawianych podczas zebrania znalazły się między innymi: wymiana poglądów z DG ENVI na temat priorytetów polityki „rozwoju obszarów wiejskich” oraz działań w dziedzinie klimatu na rzecz łagodzenia skutków zmiany klimatu; najnowsze informacje na temat przygotowywania, przyjmowania i wdrażania programów rozwoju obszarów wiejskich; omówienie kwestii uproszczeń w WPR; informacje na temat wyników działalności sieci obszarów wiejskich; instrumenty finansowe dla realizacji programów „rozwoju obszarów wiejskich”; informacje na temat planu inwestycyjnego Junckera i Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).

Z ramienia Krajowej Rady Izb Rolniczych w posiedzeniu grupy roboczej „rozwój obszarów wiejskich” wziął udział Pan Mirosław Drygas.

Na początku spotkania przedstawiciel DG Envi przedstawił prezentację dotyczącą priorytetów polityki „rozwoju obszarów wiejskich” oraz działań w dziedzinie klimatu na rzecz łagodzenia skutków zmiany klimatu. W ramach programów dotyczących rozwoju obszarów wiejskich kraje członkowskie przedstawiły 119 programów. W grudniu 2014 przyjęto pierwsze 9 programów, potem kolejno w lutym 2015 roku 18 programów i 31 programów w maju 2015 roku. Do przyjęcia pozostało jeszcze 60 programów z państw członkowskich. Ta ostatnia część programów po uzupełnieniach i modyfikacjach zostanie przyjęta pomiędzy lipcem a grudniem 2015 roku.

W ramach PROW zostaną zrealizowane następujące cele środowiskowe:

• weryfikacja prawidłowej alokacji środków przeznaczonych na priorytet nr4
• zapewnienie wyższego poziomu ambicji w realizacji celów środowiskowych porównując z poprzednim okresem płatności (2007-2013)
• zapewnienie spójności w podstawie: środowisko, legislacja i zazielenianie

W ramach przeglądu PROW Komisja Europejska zwróciła szczególną uwagę na: realizację i cele polityk środowiskowych na poziomie krajów członkowskich, jakość i ilość programów środowiskowych w poszczególnych krajach członkowskich oraz sposobów jakich używają poszczególne kraje członkowskie aby unikać szkodzeniu środowisku oraz jakie programy zostały stworzone na poziomie krajowym aby ten cel osiągnąć.

Następnie w prezentacji przedstawiono aktualne dane na temat programów rozwoju obszarów wiejskich w tym:

• całkowite finansowanie
• alokacja finansowa przeznaczona na każdy priorytet PROW na kraj członkowski
• alokacja przewidziana na bioróżnorodność
• zmiany klimatyczne/alokacja-powietrze

Generalnie kraje członkowskie najwięcej funduszy przeznaczyły na priorytet 4 (43%), następnie na zwiększenie rentowności gospodarstw (20%), promocję integracji socjalnej (15%), wspieranie organizacji łańcucha żywnościowego (10%), oraz wspieranie efektywnego wykorzystania zasobów (9%).

Delegacja z Irlandii odnosząc się do wypowiedzi przedstawiciela DG ENVI przypomniała, że w związku z nierównomiernymi dochodami pochodzącymi z turystyki na terenie Irlandii nawet w parkach trzeba utrzymać produkcję rolną . Rolnicy utrzymują parki w dobrym stanie i w wielu przypadkach to oni biorą udział w ochronie niektórych gatunków zwierząt.

Przedstawiciel francuskiej delegacji zauważył, że budżet z przeznaczeniem na rozwój obszarów wiejskich został ograniczony. Kwestia współfinansowania jest również bardzo ważnym tematem i powinna być również omawiana.

Delegacja Wielkiej Brytanii zauważyła, że rolnicy muszą borykać się z ogromnymi obciążeniami administracyjnymi i w związku z tym rezygnują z programów rozwoju obszarów wiejskich.

W odpowiedzi na uwagi uczestników posiedzenia przedstawiciel Komisji zaznaczyła, że DG ENVI jest w ciągłym kontakcie z państwami członkowskimi i współpracujemy w celu wypracowania możliwości motywacji rolników do wykonywania dodatkowych działań na rzecz środowiska. Nie jest jednak przewidziane przyznawanie dodatkowych bonusów za tzw. działania zwyczajowe pomimo tego że są one być może korzystne dla środowiska, skupiamy się przede wszystkim działaniach, które wymagają wysiłku od rolnika tj. zwiększenie oszczędności w gospodarstwach i bardziej wydajne zarządzanie zasobami.

W kolejnym punkcie porządku obrad Sekretariat przedstawił prezentację na temat wyników z pierwszych posiedzeń nowej struktury dla sieci obszarów wiejskich. W celu zapewnienia koordynacji i synergii między ENRD (europejska sieć rozwoju obszarów wiejskich) i EIP stworzono tzw. grupy tematyczne: zgromadzenie sieci rozwoju obszarów wiejskich, grupa sterująca, pod-grupa innowacje, pod-grupa LEADER. Każda z tych grup odbyła już pierwsze zebranie. Kolejnymi krokami, które będą podjęte w ramach prac poszczególnych grup są miedzy innymi: promowanie koordynacji i spójności w dyskusji w poszczególnych grupach sieci rozwoju obszarów wiejskich, aktywny udział we wszystkich grupach, lepsza koordynacja z innymi organizacjami unijnymi które są częścią grupy sterującej i zgromadzenia w celu poprawienia wpływu na dyskusje, przygotowanie najważniejszych tematów i priorytetów dla grupy sterującej i zgromadzenia europejskiej sieci rozwoju obszarów wiejskich. Wśród tematów przedstawionych podczas grupy sterującej znalazły się między innymi: gospodarka obiegowa, rozwój innowacji, zmiany klimatu, zmiany demograficzne, zielona ekonomia, uproszczenia, połączenia między I i II filarem, produkcja lokalna, krótkie łańcuchy żywnościowe.

Sekretariat powiadomił, że zgromadzenie europejskiej sieci rozwoju obszarów wiejskich będzie się odbywało raz, dwa razy w roku. Kolejne spotkanie jest przewidziane na dzień 12 czerwca br.. Sekretariat zwrócił również uwagę, że Komisja opracowuje i narzuca swoją opinię co do porządku obrad.

Zdaniem delegacji z Francji Komisja opracowała dokument zgodnie z którym realizuje zadania oraz funkcjonowanie europejskiej sieci rozwoju obszarów wiejskich.

Sekretariat przedstawił informacje dotyczące aspektów technicznych co do realizacji założeń programów rozwoju obszarów wiejskich.

Nadmienił między innymi, że fundusze na realizację pochodzą między innymi ze źródeł rynkowych. Państwa członkowskie muszą stworzyć instrumenty finansowe, które następnie muszą przejść obowiązkową ocenę ex-ante. Gdy te instrumenty będą włączone w te programy wtedy rolnicy będą mogli z nich korzystać. Umowy podpisywane będą na poziomie krajowym. Przewiduje się szeroko zakrojoną współpracę pomiędzy instytucjami europejskimi i instytucjami takimi jak EBI(Europejski Bank Inwestycyjny) który realizują aspekty technicznie przewidziane w programach rozwoju obszarów wiejskich. Programy dotyczące młodych rolników i leśnictwa są objęte analizą ex-ante, muszą być one spójne z horyzontem 2020.

Europejski Fundusz Inwestycyjny(EFI) i Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) współpracują między sobą i są już instrumenty, tak jak na przykład COSME, które pozwalają na otrzymanie kredytu na poziomie 60%, ten kredyt jest gwarantowany w ramach inwestycji.

Delegacja z Estonii podkreśliła, że zgodnie z ich opinią instrumenty zaproponowane przez UE będą elastyczne z możliwością wykorzystania ich jako gwarancje lub subsydia. Jest to zdaniem delegacji estońskiej podstawa rozwoju obszarów wiejskich. Te środki będą bardzo szybko wciągnięte przez sektor.

Delegacja z Łotwy zauważyła, że na poziomie krajowym istniało wsparcie budżetowe na programy, gwarancje i wsparcie dla kredytów w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich w tym wsparcie na rzecz pokrycia odsetek. Zdaniem Łotwy program dopłat do odsetek powinien być promowany.

W Niemczech i Włoszech programy rozwoju obszarów wiejskich są bardzo złożone. Delegacja włoska dodała ponadto, że na podstawie już zebranych opinii wśród obecnych ekspertów oraz prezentacji których dokonał Sekretariat Copa-Cogeca można zauważyć duże zróżnicowanie w tych programach pomiędzy krajami członkowskimi.

Delegacja z Danii podkreśliła, że duńskie projekty dotyczące programów rozwoju obszarów wiejskich zostały przyjęte już w grudniu. W kwestii wsparcia na rzecz programów środowiskowych Dania planuje rozszerzenie działań w tym zakresie.

Delegacja z Portugalii zauważyła, że program dla młodych rolników już jest otwarty natomiast największym problemem są nowe programy środowiskowe szczególnie jeśli chodzi o zarządzanie wodą.

Na Łotwie programy rozwoju obszarów wiejskich zostały zatwierdzone w lutym bieżącego roku. Obecnie prace skupiają się nad regulacjami dla małych gospodarstw. Łotwa chce również zaangażować się w programy inwestycyjne.

Przedstawiciel Krajowej Rady Izb Rolniczych Mirosław Drygas odnosząc się do sytuacji w Polsce względem programów rozwoju obszarów wiejskich zaznaczył, że programy te zostały zatwierdzone przez Komisję w grudniu zeszłego roku. DG Klima zadała około 170 pytań w ramach II filaru. Problem powstał przy przyjęciu rozporządzeń na poziomie krajowym, należy nadmienić, że tych rozporządzeń jest 700. W związku ze zbliżającymi się w Polsce wyborami rząd będzie się najprawdopodobniej starał o szybkie zatwierdzenie wszystkich rozporządzeń dotyczących PROW.

Przedstawiciel organizacji ze Słowacji zauważył, że program rozwoju obszarów wiejskich został zatwierdzony w tym roku. DG Klima zadała ponad 100 pytań co do realizacji pewnych działań na rzecz środowiska.

W Szwecji pozostaje do rozwiązania problem programów dla obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Wypełnienie wniosków zajmuje więcej czasu. Chcemy większego wsparcia dla inwestycji i usług doradczych ale na dzień dzisiejszy nie ma w tym zakresie szczególnych decyzji.

We Francji programy rozwoju obszarów wiejskich są podzielone na ramowe na poziomie krajowym, programy regionalne plus departamentalne oraz zamorskie i Korsykę. Komisja przedstawiła swoje komentarze, które wahały się pomiędzy przesunięciem przecinka a wycięciem całego akapitu. Szczególne trudności z uwagami ze strony Komisji, jeśli chodzi o obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Jednym z naszych celów jest promocja wymiany pokoleń. W kwestii obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania Komisja odrzuciła założenia, które przedstawiliśmy.

Austria miała podobne problemy. Każdy rolnik który pracuje na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania musi dostać wsparcie.

W Estonii programy rozwoju obszarów wiejskich przyjęto na początku tego roku. Naszym zdaniem współpraca z ministerstwem nie była łatwa. Planujemy złożenie kolejnych programów dotyczących inwestycji.

Delegacja z Hiszpanii podkreśliła, że programy rozwoju obszarów wiejskich mają być zatwierdzone w maju. Przewiduje się wsparcie na inwestycje, na założenie nowej działalności.

Omawiając ostatni punkt porządku obrad Sekretariat zwrócił uwagę, że EFIS (Europejski Fundusz Inwestycji Strategicznych) zwany funduszem Junckera skoncentruje się na inwestycjach o wyższej stopie wzrostu w kontekście ryzyka, czyli będą obejmować w głównej mierze inwestycje, które już miały trudności w otrzymaniu kredytów. Komisja będzie preferowała takie projekty. EFIS jest instrumentem finansowym, ale nie będzie działała niezależnie, inne instrumenty będą dołączone do tego narzędzia. Ta instytucja będzie zbierała informacje fachowe na temat realizacji inwestycji. Na dzień dzisiejszy złożono 2000tys. projektów ze wszystkich krajów członkowskich. Obserwuje się przyrost projektów i zainteresowanych stron.

Małgorzata Verset - Biuro KRIR w Brukseli