W sprawie objęcia szkód wyrządzanych przez żurawie oraz kormorany odszkodowaniami wypłacanymi przez Skarb Państwa, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska informuje, że zmiana przepisów dotyczących żurawia i kormorana nie wydaje się na chwilę obecną możliwa. Wynika to z trudności w szacowaniu szkód powodowanych przez te zwierzęta. Zgodnie z art. 126 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.) odpowiedzialność Skarbu Państwa nie obejmuje utraconych korzyści, a ogranicza się jedynie do szkody rzeczywistej, którą należy udowodnić. Ze względu na biologię tych zwierząt i ich dużą mobilność trudno jest wyodrębnić szkody przez nie powodowane.
W przypadku żurawia (Grus grus) niezwykle trudne jest obiektywne oszacowanie oraz udowodnienie strat. Bez prowadzenia stałych obserwacji ptaków trudno ustalić, jaki gatunek spowodował wystąpienie szkody (np. poprzez wydziobanie ziarna). Na polach uprawnych oprócz żurawia żerują również inne gatunki ptaków, takie jak gęsi: gęgawa, zbożowa i białoczelna, łabędzie: niemy i krzykliwy, czy wrony siwe i gawrony. Jeszcze inne gatunki zatrzymują się na odpoczynek, dodatkowo utrudniając identyfikację gatunku przebywającego na terenie, na którym wystąpiła szkoda. Kolejną trudnością jest możliwość spowodowania szkody przez inne gatunki zwierząt, a następnie .przypisanie ich żurawiowi w momencie pojawienia się ptaków na polu. W takiej sytuacji niezwykle trudno byłoby udowodnić, iż szkoda nie została spowodowana przez żurawia, skoro w danym momencie na terenie przebywa stado ptaków tego gatunku. Ponadto, szkody mogą powstawać w bardzo krótkim okresie czasu, np. w przeciągu jednego dnia. Po tym czasie ptaki odlatują, gdyż wyczerpują bazę żerową i ich stwierdzenie przez pracownika regionalnej dyrekcji ochrony środowiska, który mógłby potwierdzić wyrządzenie szkody przez żurawie, staje się niemożliwe. W przypadku umieszczenia żurawia na liście gatunków, za które wypłacane są odszkodowania można się spodziewać bardzo dużej ilości spraw, z czego w większości przypadków nie byłoby możliwe ustalenie gatunku, który spowodował szkodę.
Wymienione powyżej kwestie powodują, że oszacowanie szkody i stwierdzenie, iż została ona wyrządzona właśnie przez żurawia, jest niezwykle trudne.
Obecnie prowadzone są prace nad strategią gospodarowania krajową populacją żurawia. Wykonywane są one w ramach projektu: „Opracowanie krajowych strategii gospodarowania wybranymi gatunkami zagrożonymi lub konfliktowymi", realizowanego ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Prace prowadzone są przez Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i mają na celu rozpoznanie istniejącego problemu oraz ograniczenie konfliktów i minimalizację szkód wyrządzanych przez ten gatunek. Zakończenie pierwszego etapu projektu, obejmującego zbieranie informacji i przeprowadzenie konsultacji społecznych, przewiduje się na koniec 2010 roku.
Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku kormorana (Phalacrocorax carbo). Trudność w szacowaniu szkód polega m. in. na fakcie, iż ubytek ryb spowodowany przez ten gatunek jest niemożliwy do dokładnego określenia do momentu całkowitego spuszczenia wody ze stawu hodowlanego i oszacowania ilości pozostałego w nim materiału hodowlanego w stosunku do ilości materiału wpuszczonego. Należy wziąć pod uwagę, iż na stawach żerują nie tylko kormorany, ale również inne gatunki ptaków (czaple siwa i biała, perkozy i inne) oraz ssaki (wydra, norka amerykańska). Cykl rozwojowy ryb uniemożliwia też oszacowanie strat naturalnych, spowodowanych np. agresją wewnątrzgatunkową czy też chorobami i oddzielenie ich od strat spowodowanych przez żerowanie kormorana. Dodatkowym problemem przy teoretycznym szacowaniu szkód są niejednoznaczne dane dotyczące dziennego spożycia pokarmu przez jednego osobnika kormorana, oraz konieczność uwzględnienia różnic w dziennym zapotrzebowaniu na pokarm poszczególnych osobników (pisklę a ptak dorosły, okres lęgowy a okres wędrówek).
Biorąc pod uwagę powszechność występowania kormorana w Polsce, zarówno w okresie lęgowym jak i - w szczególności - w okresie migracji, niedokładnie oszacowane odszkodowania mogłyby w sposób znaczący wpłynąć na budżet państwa. Zgodnie z szacunkami GDOŚ, kwoty te osiągnęłyby wartości milionów złotych.
Równolegle do prac nad krajową strategią gospodarowania populacją żurawia trwają prace nad Krajową Strategią Gospodarowania Populacją Kormorana. W trakcie II warsztatów, które odbyły się w dniach 23-24.06.2010 r. w Warszawie zanotowano postulat, aby w zakresie przygotowywanej strategii znalazły się sposoby szacowania szkód wyrządzanych przez kormorany w gospodarce rybackiej. Zakończenie prac nad Krajową Strategią Gospodarowania Populacją Kormorana planowane jest na pierwszy kwartał 2011 r.
