W odpowiedzi na opinię Krajowej Rady Izb Rolniczych, dotyczącą projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie zwalczania i zapobiegania rozprzestrzenianiu się zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej, w której Zarząd KRIR zwrócił uwagę na małą skuteczność metody kwarantannowej oraz postulował podjęcie intensywnych działań w celu opracowania i wdrożenia skutecznych metod walki z tym groźnym szkodnikiem, MRiRW przedstawiło swoje stanowisko w poruszonych kwestiach. Poniżej zamieszczamy treść pisma MRiRW z  28 stycznia 2010 r.

Zachodnia kukurydziana stonka korzeniowa (Diabrotica virgifera Le Conte) zgodnie
z prawem Unii Europejskiej jest organizmem podlegającym obowiązkowi zwalczania. Szkodnik ten figuruje bowiem w wykazie organizmów kwarantannowych stanowiącym załączniki I do dyrektywy Rady 2000/29/WE z dnia 8 maja 2000 r. w sprawie środków ochronnych przed wprowadzaniem do Wspólnoty organizmów szkodliwych dla roślin lub produktów roślinnych i przed ich rozprzestrzenianiem się we Wspólnocie(Dz. Urz. WE L 169 z 10.07.2000, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdz. 3, t. 29, str. 258, z późn. zm.). Szczegółowe zasady zwalczania zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej, które powinny przyjąć wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, określają postanowienia decyzji Komisji 2003/766/WE z dnia 24 października 2003 r. w sprawie środków nadzwyczajnych zapobiegających rozprzestrzenianiu się we Wspólnocie Diabrotica virgifera Le Conte (Dz. Urz. UE L 275 z 25.10.2003, str. 49, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 40, str. 442, z późn,.zm.).
Decyzja 2003/766/WE określa szczegółowo działania jakie powinny być podejmowane w przypadku wykrycia szkodnika na obszarach, na których wcześniej on nie był notowany, jednocześnie jednak umożliwia państwom członkowskim podjęcie na obszarach, na których zwalczenie tego organizmu jest niemożliwe oraz na terenach bezpośrednio graniczących z takimi obszarami dodatkowych działań w ramach tzw. „programów zapobiegawczych". Zasady, na jakich powinny zostać oparte programy zapobiegawcze, przygotowywane przez poszczególne państwa członkowskie, określają zalecenia Komisji 2006/565/WE z dnia 11 sierpnia 2006 r. w sprawie programów zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się Diabrotica virgifera Le Conte w rejonach Wspólnoty, w których stwierdzono jego obecność (Dz. Urz. UE L 225 z 17.08.2006, str. 30).
W związku z powyższym projektowane rozporządzenie określa odmienne zasady zwalczania zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej na obszarach Rzeczypospolitej Polskiej, na których:
nie notowano dotąd występowania tego szkodnika (implementacja postanowień art. 3-4 i 4b decyzji Komisji 2003/766/WE);
szkodnik ten już się zadomowił - obszary te zostały objęte strefą zasiedlenia i obszarach bezpośrednio zagrożonych przez szkodnika - obszary te zostały objęte strefą ryzyka (implementacja postanowień art. 4a decyzji Komisji 2003/766/WE oraz zaleceń Komisji 2006/565/WE).
Proponowane przepisy, dotyczące postępowania na obszarach, na których zachodnia kukurydziana stonka korzeniowa dotychczas nie występowała (§ 6-9 projektowanego rozporządzenia), stanowiące bezpośrednią implementację postanowień art. 3-4 i 4b decyzji 2003/766/WE, nie mogą być modyfikowane. Należy jednak zauważyć, że odpowiednie ustalanie w rozporządzeniu zasięgu strefy ryzyka, przewidujące przemieszczanie się szkodnika powinno spowodować, że przepisy te, faktycznie bardo dokuczliwe dla rolników, nie będą musiały być stosowane.
Odnosząc się do obowiązków wprowadzonych na obszarze strefy zasiedlenia i strefy ryzyka należy zauważyć, że ograniczenia dotyczące przemieszczania przed dniem 15 października świeżych roślin kukurydzy lub ich części odnoszą się jedynie do wyprowadzania roślin z obszaru strefy zasiedlenia lub strefy ryzyka na obszar wolny od tego szkodnika. Nie dotyczą one natomiast przemieszczania roślin między tymi strefami. Ponadto, aby złagodzić uciążliwość tego rozwiązania, zgodnie z § 5 ust. 1 projektu rozporządzenia, nie stosuje się go wobec przemieszczania świeżych roślin kukurydzy lub ich części:
w obrębie jednego miejsca produkcji;
do zakładu przetwórczego zlokalizowanego na terenie powiatu sąsiadującego bezpośrednio z obszarem objętym strefą zasiedlenia i strefą ryzyka, jeżeli te rośliny lub ich części są:
a) bezpośrednio dostarczane do takiego zakładu przetwórczego pod nadzorem
wojewódzkiego inspektora w sposób zapewniający, że nie istnieje ryzyko
rozprzestrzenienia się stonki, oraz
b) poddawane przetworzeniu na terenie takiego zakładu przetwórczego i przed
przetworzeniem nie są przemieszczane poza jego teren.
Przepisy te nie będą więc stanowiły przeszkody do przemieszczania roślin kukurydzy przed dniem 15 października w obrębie jednego gospodarstwa. Dalsze łagodzenie przepisów rozporządzenia spowodowałoby jednak, że nie zapobiegałoby ono skuteczne dalszemu rozprzestrzenianiu się szkodnika. Należy w tym miejscu podkreślić, że tempo jego migracji
w ostatnich latach zostało zahamowane, i znaczna część kraju pozostaje wolna od zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej, co uzasadnia utrzymanie dotychczasowych obowiązków.
Zgodnie z ekspertyzą przedstawioną przez Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu najskuteczniejszym sposobem ograniczania liczebności szkodnika jest przestrzeganie zmianowania, ponieważ pozwala on odciąć potencjalnie występujące w glebie larwy (nie posiadające zdolności aktywnego przemieszczania się w glebie na większe odległości) od dostępu do roślin żywicielskich, wskutek czego giną one po kilku dniach
z powodu braku pokarmu. Główną rośliną żywicielską dla stadium larwalnego zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej na kontynencie europejskim jest kukurydza i tylko
obecność tej rośliny warunkuje prawidłowy rozwój larw, przejście owada przez wszystkie stadia larwalne, przepoczwarczenie się i wydanie prawidłowo wykształconych osobników dorosłych. Wprawdzie larwy szkodnika mogą również żerować na korzeniach kilku gatunków traw, jednak ich prawidłowy rozwój na tych roślinach jest znacznie ograniczony - z reguły
cykl życiowy szkodnika zostaje całkowicie przerwany lub poważnie zakłócony. Instytut wskazuje, że w niechronionych zasiewach uprawianych w monokulturze może być nawet 10 razy więcej osobników zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej, niż w kukurydzy uprawianej w płodozmianie. W związku z powyższym, płodozmian powinien pozostać
jednym z elementów zwalczania szkodnika w strefie zasiedlenia. Należy również zwrócić uwagę, że przyjęte w naszym kraju zasady postępowania na obszarach zasiedlonych przez zachodnią kukurydziana stonkę korzeniową są zgodne z zalecenia Komisji 2006/565/WE
z dnia 11 sierpnia 2006 r. w sprawie programów zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu
się Diabrotica virgifera Le Conte w rejonach Wspólnoty, w których stwierdzono jego obecność. Odejście od dotychczasowych rozwiązań byłoby więc niezgodne z przepisami Unii Europejskiej wyznaczającymi strategię ograniczania rozprzestrzeniania się tego szkodnika na obszarze Wspólnoty.
Zgadzam się, że istotnym problemem z jakim borykają się producenci kukurydzy jest niedostateczna dostępność środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania w uprawach tej rośliny, zwalczających zachodnią kukurydzaną stonkę korzeniową. Należy jednak podkreślić, że godnie z przepisami art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 94, z późn. zm.) z wnioskiem o dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu może wystąpić jedynie podmiot zajmujący się jego produkcją lub obrotem. Należy przy tym również wyraźnie zaznaczyć, że Minister Rolnictwa i Rozwoju
Wsi nie ma prawnych możliwości wpływu na asortyment dostępnych na rynku środków ochrony roślin.
W związku z brakiem środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu w ramach tzw. rejestracji stałej, w 2006 roku dopuszczony został do zwalczania tego szkodnika, na okres 120 dni, preparat Karate Zeon 050 CS, a w latach 2007-2009 preparaty Karate Zeon 050 CS
i Calypso 480 SC oraz zaprawa nasienna Poncho Pro 600 FS. Procedura dopuszczania środka ochrony roślin do obrotu na czas 120 dni jest określona w ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin i termin wydania zezwolenia jest uzależniony głównie od terminu złożenia wniosku o jego wydanie. Należy jednocześnie zauważyć, że w kwietniu 2009 roku Departament Hodowli i Ochrony Roślin zwrócił się pismem do Polskiego Związku Producentów Kukurydzy, Podkarpackiej Spółdzielni Producentów Zbóż i Roślin Oleistych, Federacji Branżowych Związków Producentów Rolnych, Federacji Związków Pracodawców, Dzierżawców i Właścicieli Rolnych, Izby Gospodarczej Handlowców, Przetwórców Zbóż
i Producentów Pasz, Krajowej Rady Izb Rolniczych i Krajowej Rady Spółdzielczej,
wskazując na możliwość wystąpienia o czasową rejestrację środków ochrony roślin zwalczających zachodnią kukurydzianą stonkę korzeniową, na podstawie art. 53 ustawy
o ochronie roślin.
Należy jednak zaznaczyć, że dopuszczanie środków ochrony roślin do obrotu na czas określony jest rozwiązaniem doraźnym, zgodnie z przepisami ustawy o ochronie roślin możliwym do zastosowania jedynie w razie wystąpienia nieprzewidzianego zagrożenia za strony organizmów szkodliwych, których zwalczanie środkami ochrony roślin znajdującymi się w obrocie jest nieskuteczne. Działanie takie nie może być w żadnym wypadku tratowane jako alternatywa dla stałej rejestracji środków ochrony roślin. W związku z tą sytuacją Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwracało się do Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin, organizacji reprezentującej producentów środków ochrony roślin, wskazując na brak na rynku środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania przeciwko zachodniej kukurydzianej stonce korzeniowej. Wskazanym jest, aby również Krajowa Rada starała się zainteresować producentów środków ochrony roślin wystąpieniem o stałą rejestrację preparatów zwalczających zachodnią kukurydziana stonkę korzeniową.
Odnosząc się do możliwości uprawy kukurydzy modyfikowanej genetycznie pragnę wyjaśnić, że stosowanie w uprawach kukurydzy genetycznie zmodyfikowanej odpornej na zachodnią kukurydzianą stonkę korzeniową jest obecnie niemożliwe z tego względu, że kukurydza taka nie jest dopuszczona do uprawy w Unii Europejskiej. Możliwy jest jedynie import i przetwarzanie tego produktu w sektorze paszowym. Wniosek w sprawie
dopuszczenia modyfikacji MON 863 do uprawy (odporność na zachodnią kukurydzianą stonkę korzeniową) został złożony i oczekuje na rozpatrzenie przez właściwe organy Unii Europejskiej. Przywołana w tekście opinii Związku uprawa genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy w Hiszpanii i Rumuni obejmuje kukurydzę kodującą odporność na omacnicę prosowiankę (modyfikacja MON810).
Jednocześnie pragnę poinformować, że zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rolnictwa
i Rozwoju Wsi zachodnia kukurydziana stonka korzeniowa nie powinna mieć statusu organizmu kwarantannowego. Stanowisko takie prezentował przedstawiciel Polski na posiedzeniu Stałego Komitetu ds. Zdrowia Roślin. Stanowisko to nie znalazło jednak dostatecznego poparcia innych państw członkowskich Unii Europejskiej. W związku
z powyższym, do czasu ewentualnej zmiany przepisów wspólnotowych regulujących zasady zwalczania i zapobiegania rozprzestrzenianiu się tego szkodnika, Polska jest zobowiązana do ich przestrzegania na swoim terytorium.