W odpowiedzi na pismo Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z dnia 25 lutego 2010 r. w sprawie zasad naliczania składki emerytalno-rentowej KRUS dla rolników współwłaścicieli lub współdzierżawców gruntów, a także członków grup producentów rolnych o łącznej powierzchni większej niż 50 ha Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi pismem z dnia 17 marca br poinformowało jak następuje:
Z kolei w myśl art. 38 ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z późn. zm.), jeżeli własność lub dzierżawa użytków rolnych przysługuje kilku osobom lub jeżeli obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnym ciąży na kilku osobach, przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, które wiąże się z określoną ustawowo wysokością składek na to ubezpieczenie, domniemywa się, że każda z tych osób uczestniczy w prowadzeniu działalności rolniczej. Ponadto z tego przepisu wynika, że podatnik podatku rolnego prowadzi działalność rolniczą w rozmiarze wynikającym z zakresu opodatkowania tym podatkiem. Jeżeli więc obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnego, ustalony decyzją właściwego wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) ciąży na kilku współposiadaczach solidarnie to każdy z nich otrzymuje decyzję wójta, z której wynika obowiązek uiszczenia podatku rolnego za całość gospodarstwa rolnego pozostającego we współposiadaniu.
Należy zaznaczyć, że domniemanie określone w art. 38 ww. ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w kwestii rozmiaru prowadzonej działalności rolniczej, może być obalone odpowiednimi dowodami przeciwnymi, zarówno w postępowaniu przed jednostką organizacyjną KRUS, w której jest wydawana decyzja w kwestii obowiązku opłacania dodatkowej składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, jak i w postępowaniu odwoławczym przed sądem. Zgodnie bowiem z przepisami ww. ustawy o u ubezpieczeniu społecznym rolników, decyzje wydane w sprawie podlegania ubezpieczeniu, jak i wymiar obowiązkowej składki ma ubezpieczenie, podlegają kontroli sądu.
Ponadto MRiRW wyjaśnia, że celem nowelizacji ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, wprowadzonej ww. ustawą z dnia 24 kwietnia 2009 r., jak to wynika z jej uzasadnienia, było obciążenie w większym niż dotychczas stopniu finansowaniem świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych tych rolników, którzy prowadzą działalność rolniczą w dużym rozmiarze. Do czasu przedmiotowej zmiany wszyscy rolnicy, bez względu na rozmiar prowadzonej działalności rolniczej oraz dochody osiągane z tej działalności, opłacali jednakową niską składkę na to ubezpieczenie. Finansowanie przez rolników świadczeń emerytalno-rentowych ze składek kształtowało się zaledwie na poziomie około 10%. Ustawodawca uznał więc, co zostało zaaprobowane również w większości przez środowisko rolnicze, że rolnicy posiadający duże gospodarstwa rolne powinni w większym niż dotychczas stopniu partycypować w kosztach ubezpieczenia, gdyż trudno jest uzasadnić dalsze jednakowe dotowanie przez budżet wszystkich rolników, mając na względzie znaczną polaryzację gospodarstw rolnych.
Nie należy mylić sytuacji rolników posiadających we współposiadaniu gospodarstwa rolne z sytuacją rolników zorganizowanych w grupę producentów na podstawie ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych 9Dz.U. nr 88, poz. 982, z późn. zm.). Celem działalności grupy producentów nie jest bowiem wspólne prowadzenie działalności rolniczej. Każdy członek grupy producentów, jeżeli spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, zobowiązany jest do opłacania na ubezpieczenie emerytalno-rentowe składki dodatkowej obok składki podstawowej tylko wtedy, jeżeli obszar użytków rolnych posiadanego przez niego gospodarstwa rolnego przekracza 50 ha przeliczeniowych.
MRiRW jednocześnie dodaje, że aktualnie trwają prace nad zmianami w systemie ubezpieczenia społecznego rolników. Prezes Rady Ministrów zadanie to powierzył Międzyresortowemu Zespołowi ds. Reformy Systemu Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Zasady ustalania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne rolników mogą się więc wkrótce zmienić. Zgodnie z harmonogramem prac Rządu, koncepcja reformy systemu ubezpieczenia społecznego rolników ma być opracowana w I półroczu br. Wypracowana przez ww. zespół koncepcja reformy systemu ubezpieczenia społecznego rolników poddana zostanie publicznej debacie, zanim rozpoczęte zostaną prace nad projektem stosownej ustawy.
