Trwająca obecnie ocena funkcjonowania WPR, ma doprowadzić do dalszego przełamania powiązania płatności bezpośrednich z wielkością produkcji, umożliwiając tym samym rolnikom kierowanie się w największym zakresie sygnałami rynkowymi. Komisja Europejska zaproponowała dalszą modernizację, uproszczenie i usprawnienie wspólnej polityki rolnej oraz usunięcie pozostałych ograniczeń nałożonych na rolników, aby pomóc im reagować na rosnący popyt na żywność. Wśród szeregu środków proponuje się m.in. zniesienie odłogowania gruntów i stopniowe zwiększanie kwot mlecznych do czasu ich zniesienia w 2015 roku oraz zmniejszenie interwencji na rynku. Zmiany te uwolnią rolników od niepotrzebnych ograniczeń i pozwolą im zmaksymalizować swój potencjał produkcyjny. Komisja proponuje również zwiększenie modulacji, mechanizmu polegającego na ograniczaniu płatności bezpośrednich dla rolników i przenoszeniu środków do budżetu przeznaczonego na rozwój obszarów wiejskich. Pozwoli to europejskiemu sektorowi rolniczemu lepiej reagować na nowe wyzwania i możliwości, w tym zmiany klimatu, konieczność lepszego zarządzania zasobami wodnymi i ochronę różnorodności biologicznej.

Zdaniem Mariann Fischer Boel, komisarza ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, „ocena funkcjonowania ma przede wszystkim za zadanie umożliwić rolnikom sprostanie rosnącemu popytowi i szybkie reagowanie na sytuację na rynku”. „Jej celem jest również uproszczenie, usprawnienie i zmodernizowanie WPR oraz dostarczenie naszym rolnikom narzędzi do radzenia sobie ze stojącymi przed nimi nowymi wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatu”.

Zniesienie odłogowania: Komisja proponuje zniesienie wymogu odłogowania 10 proc. gruntów przez rolników prowadzących uprawy. Pozwoli im to na zmaksymalizowanie swojego potencjału produkcyjnego.

Stopniowe wycofywanie kwot mlecznych: Kwoty mleczne zostaną stopniowo wycofane do kwietnia 2015 r. Aby zapewnić „miękkie lądowanie”, Komisja proponuje zwiększanie kwot rocznych o jeden procent w okresie między 2009/10 a 2013/14.

Oddzielenie płatności bezpośrednich od wielkości produkcji: W ramach reformy WPR dokonano „odłączenia” pomocy bezpośredniej dla rolników tzn. płatności przestały być powiązane z wielkością produkcji poszczególnych produktów. Niektóre z państw członkowskie zdecydowały się jednak utrzymać część płatności związanych z wielkością produkcji. Komisja proponuje obecnie usunięcie pozostałych płatności związanych z wielkością produkcji i przeniesienie ich do systemu płatności jednolitej, z wyjątkiem premii z tytułu krów mamek, kóz i owiec, w przypadku których państwa członkowskie mogą utrzymać obecne poziomy wsparcia związanego z wielkością produkcji.

Odchodzenie od płatności opartych na wielkościach historycznych: W niektórych państwach członkowskich rolnicy otrzymują pomoc ustalaną na podstawie wielkości pomocy otrzymanej przez nich w okresie referencyjnym. W innych państwach płatności ustalane są na zasadzie regionalnej, w przeliczeniu na hektar. Ponieważ z biegiem czasu coraz trudniej uzasadnić jest utrzymywanie modelu opartego na wielkościach historycznych, Komisja proponuje umożliwienie przejścia przez państwa członkowskie na bardziej ujednolicony system płatności.

Przedłużenie okresu stosowania systemu jednolitej płatności obszarowej: Dziesięć spośród dwunastu nowych członków UE stosuje uproszczony system jednolitej płatności obszarowej. Ma on wygasnąć w 2010 r., ale Komisja proponuje przedłużenie okresu jego stosowania do 2013 r.

Zasada współzależności: Pomoc dla rolników związana jest z przestrzeganiem norm dotyczących ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt i jakości żywności. Rolnicy, którzy nie przestrzegają tych zasad, doświadczają redukcji wsparcia. Tzw. zasada współzależności zostanie uproszczona poprzez rezygnację z norm, które nie są istotne z punktu widzenia odpowiedzialności rolników lub nie są z nią związane. Dodane zostaną nowe wymogi w celu zachowania korzyści środowiskowych wynikających z odłogowania gruntów oraz poprawy zarządzania zasobami wodnymi.

Wsparcie sektorów zmagających się ze szczególnymi problemami: W chwili obecnej państwa członkowskie mogą zarezerwować, w odniesieniu do danego sektora, 10 proc. swoich krajowych pułapów budżetowych przewidzianych na płatności bezpośrednie, przeznaczając je na środki środowiskowe lub działania w zakresie poprawy jakości i wprowadzania do obrotu produktów w tym sektorze. Komisja pragnie uelastycznić to narzędzie. Środków nie trzeba by już wykorzystywać w ramach tego samego sektora. Można by je przeznaczyć na pomoc rolnikom zajmującym się produkcją mleka, wołowiny, mięsa koziego czy baraniego w regionach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, jak również na wsparcie środków zarządzania ryzykiem, takich jak programy ubezpieczeń od klęsk żywiołowych i fundusze wspólnego inwestowania na wypadek chorób zwierząt. Do objęcia tym mechanizmem kwalifikowałyby się również kraje stosujące system jednolitej płatności obszarowej.

Przeniesienie środków z płatności bezpośrednich na rozwój obszarów wiejskich: Obecnie płatności wszystkich rolników, którzy otrzymują pomoc bezpośrednią w wysokości powyżej 5 000 euro, obniżane są o 5 proc., a uzyskane środki przekazywane są do budżetu przeznaczonego na rozwój obszarów wiejskich. Komisja proponuje zwiększenie tego odsetka do 13 proc. do roku 2012. Dalsze zmniejszenie płatności dotyczyłoby większych gospodarstw (dodatkowa redukcja wynosiłaby odpowiednio 3, 6 i 9 proc. w przypadku gospodarstw otrzymujących ponad 100 000, 200 000 i 300 000 euro rocznie). Państwa członkowskie mogłyby wykorzystać uzyskane w ten sposób środki na wzmocnienie programów w zakresie zmian klimatycznych, energii odnawialnej, zarządzania zasobami wodnymi i różnorodności biologicznej.

Mechanizmy interwencji: Środki dotyczące zaopatrywania rynku nie powinny ograniczać zdolności rolników do reagowania na sygnały rynkowe. Komisja proponuje zniesienie interwencji w odniesieniu do pszenicy durum, ryżu i wieprzowiny. W przypadku zbóż paszowych interwencja zostanie ustalona na zerowym poziomie. Pszenica zwyczajna, masło i odtłuszczone mleko w proszku zostaną objęte zasadami przetargowymi.

Ograniczenia płatności: Państwa członkowskie powinny stosować płatność minimalną w wysokości 250 euro na gospodarstwo lub minimalną powierzchnię 1 hektara, bądź stosować oba rozwiązania.

Inne środki: Szereg mniejszych programów wsparcia zostanie odłączonych i przeniesionych do systemu płatności jednolitej. W przypadku konopi, suszu paszowego, roślin wysokobiałkowych i orzechów odbędzie się to od razu. W odniesieniu do ryżu, ziemniaków skrobiowych i długiego włókna lnianego ustanowiony zostanie okres przejściowy. Komisja proponuje także zniesienie premii z tytułu uprawy roślin energetycznych.