8 sierpnia 2014 r. Zarząd KRIR przekazał uwagi samorządu rolniczego do projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” objętego PROW 2007-2013. Podjęte przez MRiRW czynności zmierzające do zwiększenia budżetu działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” o 200 mln oraz utworzenia listy obejmującej wnioski złożone w latach 2011-2013 zostały pozytywnie oceniane przez samorząd rolniczy.
Zwiększenie budżetu działania wiąże się jednak ze zmianami warunków pod jakimi Komisja Europejska może wyrazić zgodę na tą zmianę przez dodanie wyboru 3 nowych kryteriów, dwóch dotyczących środowiska naturalnego i jeden w związku z wystąpieniem w Polsce ASF. Proponowane zmiany wiążą się z przyznawaniem punktów (od 1 do 5) do wniosków za to, że operacja ma na celu poprawę warunków ochrony środowiska naturalnego. W ocenie samorządu rolniczego wątpliwości budzą proponowane dodatkowe kryteria wyboru i zasady ich stosowania. Przedmiotowy projekt zakłada zastosowanie m.in. kryterium wyboru, polegające na tym, iż dodatkowe punkty otrzyma operacja, która będzie miała na celu poprawę warunków środowiska naturalnego. Kierunkowo wspomniane kryterium wg naszej oceny jest właściwe, niemniej jednak zapis w przesłanym projekcie jest ogólny i może narazić wnioskodawców na jego dowolną interpretację, która skutkować może przyznaniem mniejszej ilości punktów oraz dalszą pozycją na liście kolejności o przysługującej pomocy. Ponadto, zdaniem samorządu rolniczego poprawie warunków środowiska służą programy rolnośrodowiskowe i nie powinno się wprowadzać środowiskowych dodatkowych zmian w działaniu „Modernizacja gospodarstw rolnych”. Budzi zastrzeżenie zapis warunkujący uzyskanie maksymalnej liczby punktów (5) we wniosku wykorzystaniem 70% kwoty pomocy na cele środowiskowe.
Wobec powyższego, zdaniem KRIR należałoby doprecyzować § 15 projektu, wskazując np., że chodzi w nim o maszyny i urządzenia do stosowania oprysków ochronnych oraz rozsiewania nawozów, o wozy asenizacyjne lub inne budowlane operacje. Pozostawienie tej kwestii bez uszczegółowienia może spowodować dowolność interpretacji lub błędną interpretację, a przecież powyższe kryterium ma być decydujące o wyborze inwestycji i dofinansowaniu jej przez ARiMR.
Kolejna uwaga jest związana z przyznaniem dodatkowych punktów operacjom dotyczącym trwałych użytków zielonych (TUZ). W projekcie proponuje się, aby punkty w ramach tego kryterium były przyznawane, jeśli TUZ w danym gospodarstwie stanowią co najmniej 30% użytków rolnych. W naszej ocenie postawienie powyższego warunku w takim kształcie wyselekcjonuje wśród wnioskodawców rolników, którzy posiadają głównie łąki trwałe, do uprawy których nie muszą ponosić tyle nakładów finansowych na maszyny i urządzenia, co rolnik zajmujący się uprawą gruntów ornych. Łąki trwałe są przyrodniczo cenne i trzeba je chronić, ale priorytetowo należy zadbać nie o tych rolników, co je głównie posiadają, ale o tych rolników dla których ich posiadanie gwarantuje zapewnienie powierzchni paszowych dla prowadzonych hodowli zwierząt. Jeśli posiadanie łąk trwałych ma być kryterium warunkującym o przyznaniu pomocy w ramach ww. działania, to tylko pod warunkiem, że są utrzymywane w gospodarstwie zwierzęta w określonej liczbie na ha np. 0,3 szt. dużej/1 ha użytków zielonych. Taki warunek powinien zostać uzupełniony w § 15 rozporządzenia. Należy dodatkowo rozważyć, czy w § 15 ust. 3 pkt 5 projektu nie należy obniżyć minimalnego pułapu do co najmniej 20% użytków rolnych i nie mniej niż 3 ha.
Ponadto, należy rozważyć zmianę przyznawania punktacji w § 15 ust. 3 pkt 6, w następujący sposób:
- jeżeli średnia roczna liczba świń w stadzie wynosi od 10 sztuk do 100 sztuk, przyznaje się 1 punkt;
- jeżeli średnia roczna liczba świń w stadzie wynosi powyżej 100 sztuk i nie więcej niż 1000 sztuk, przyznaje się 3 punkty;
- jeżeli średnia roczna liczba świń w stadzie wynosi powyżej 1000 sztuk i nie więcej niż 2000, przyznaje się 2 punkty;"
Zaproponowana w projekcie punktacja, przy widełkach 10-200 sztuk tak samo traktuje gospodarstwo posiadające zarówno 15 szt. jak i 180 szt. świń w stadzie. Obniżenie liczby z 200 szt. do 100 szt. pozytywnie wpłynie na średnie gospodarstwa i umożliwi im zdobycie 3 punktów.
Samorząd rolniczy zauważa, że zmianie ulegną listy oczekujących, ponieważ powstanie ogólnopolska lista kolejności przysługiwania pomocy, która według projektodawcy, ma na celu optymalne wykorzystanie środków. Utworzenie listy krajowej z naboru 2011, 2013, 2013 może jednak zróżnicować rolników z uwagi na przyznawanie dodatkowych punktów za ochronę środowiska i hodowlę trzody. Uważamy jednak za słuszne wprowadzenie dodatkowych punktów dla producentów trzody chlewnej, w związku z wystąpieniem kryzysu związanego w wykryciem choroby ASF. Wyrażamy stanowisko, że w ramach wygospodarowanych oszczędności dla działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” w pierwszej kolejności – jako najdłużej oczekujący – należałoby rozważyć rozpatrywanie wniosków rolników z naboru na to działanie w roku 2011.
Należałoby również rozważyć przyznanie dodatkowych punków młodym rolnikom, którzy złożyli wnioski na działanie Modernizacja gospodarstw, a nie korzystali jeszcze z PROW 2007-2013 i nie mają szans na wysokie miejsce na liście rankingowej, bo ich gospodarstwa są w początkowej fazie rozwoju i z chwilą składania wniosku ich punktacja była na niskim poziomie, natomiast należałoby im pomóc, żeby się ich gospodarstwa mogły rozwijać.
