Mając na uwadze kierowane do samorządu rolniczego zapytania ze strony rolników zainteresowanych wsparciem w ramach priorytetu „środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego" realizowanego działaniem „Modernizacja gospodarstw rolnych" Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, 30 grudnia 2010 roku Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego z wnioskiem o interpretację przypadków gospodarstw współprowadzonych przez małżeństwo, gdzie jedno ze współmałżonków, nie przekroczywszy 40 roku życia, chciałoby się ubiegać o pomoc w wysokości 50% poziomu kosztów inwestycji. Poniżej przedstawiamy stanowisko resortu rolnictwa przekazane KRIR w piśmie z dnia 11 stycznia br.

Zgodnie z art. 16a ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), począwszy od dnia 1 stycznia 2010 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej włączyły do swoich programów rozwoju obszarów wiejskich, w zależności od własnych specyficznych potrzeb, rodzaje operacji, ukierunkowanych na priorytety (tzw. „nowe wyzwania") wymienione w przywoływanym przepisie. Jednym z ww. priorytetów, przyjętych przez Polskę, są „środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego". Przedmiotowy priorytet jest realizowany w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych".

Zgodnie ze zmianą Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, przyjętą 17 grudnia 2009 r. przez Komisję Europejską rodzaje operacji związanych z ww. priorytetem realizowane w ramach tego działania to inwestycje związane z produkcją mleczarską prowadzące do rozwoju produkcji mleczarskiej albo do zmiany profilu prowadzonej działalności rolniczej i tym samym zaprzestania prowadzenia produkcji mleczarskiej.

W związku z realizacją Europejskiego Planu Naprawy Gospodarczej budżet Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich został zwiększony, dzięki czemu Polsce przyznano dodatkowe 168 890 000 euro. Część tej kwoty została przeznaczona na realizację priorytetu „środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego" w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych". Pomoc, która zostanie przyznana producentom mleka w ramach realizacji przedmiotowego priorytetu to około 69 min euro. Środki przyznane Polsce w związku z realizacją Europejskiego Planu Naprawy Gospodarczej należy przeznaczyć wyłącznie na tzw. „nowe wyzwania", tak więc konieczne jest zapewnienie, zakontraktowania odpowiedniej liczby operacji wpisujących się w realizację priorytetu „środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego" w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych".

Należy podkreślić, że obowiązkiem każdego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, realizującego Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, jest zapewnienie ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej oraz zarządzanie programem i wdrażanie go w efektywny, skuteczny i prawidłowy sposób. W celu zapewniania, że pomoc w ramach opisywanego priorytetu zostanie skierowana do podmiotów rzeczywiście prowadzących działalność rolniczą w zakresie produkcji mleka, w przepisach rozporządzenia dla działania „Modernizacja gospodarstw rolnych" dokładnie wskazano grupę podmiotów, które mogą ubiegać się o pomoc w ramach priorytetu „środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego". Dokładne zdefiniowanie grupy docelowej ma za zadanie skierowanie pomocy do producentów, w przypadku których udzielona pomoc będzie miała największy wpływ na osiągnięcie celów działania oraz realizację priorytetu oraz nie zaistnieje zjawisko stworzenia sztucznych warunków umożliwiających uzyskanie pomocy podmiotowi, który nie powinien otrzymać wsparcia w ramach priorytetu „środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego". W przypadku przedmiotowego priorytetu szczególnie istotne było zapewnienie, że o pomoc będą ubiegali się producenci rzeczywiście prowadzący działalność rolniczą w zakresie produkcji mleka, a nie przykładowo producenci posiadający kwotę indywidualną nabytą z myślą o ubieganiu się o pomoc w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych", ale w rzeczywistości niezajmujący się produkcją mleka.

W związku z powyższym, zgodnie z § 5a ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 193, poz. 1397, z późn. zm.), o pomoc na operację dotyczącą priorytetu „środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego" mogą ubiegać się wnioskodawcy, którzy oprócz warunków ogólnych, które muszą spełniać wszyscy wnioskodawcy, równocześnie:

• są wpisani do rejestru producentów mleka prowadzonego przez Agencję Rynku Rolnego i w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy przysługuje im kwota indywidualna w wysokości co najmniej 20 000 kg;
• co najmniej od roku prowadzą działalność rolniczą w zakresie produkcji mleka.

W przypadku podmiotów, które nabyły gospodarstwo w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku o przyznanie pomocy, warunek prowadzenia działalności co najmniej od roku uznaje się za spełniony, jeżeli w nabytym gospodarstwie działalność rolnicza w zakresie produkcji mleka jest prowadzona co najmniej od roku (np. sytuacja przekazania gospodarstwa następcy w związku otrzymaniem premii w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom").

W przypadku małżonków pozostających w ustroju wspólności majątkowej, samo posiadanie wspólnego gospodarstwa nie oznacza, że którykolwiek z małżonków może ubiegać się o wsparcie w ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych". W przypadku tego działania bowiem nie tylko należy posiadać gospodarstwo rolne, ale również należy prowadzić co najmniej od roku działalność rolniczą w zakresie produkcji mleka. Ponadto wnioskodawca powinien być wpisany do rejestru producentów mleka. Posiadanie wspólnego gospodarstwa nie oznacza, że oboje małżonkowie prowadzą działalność rolniczą w zakresie produkcji mleka. Jeżeli działalność rolnicza prowadzona jest tylko przez jednego współmałżonka, to jedynie ten współmałżonek może ubiegać się o pomoc w ramach przedmiotowego działania. Jeżeli wspólne gospodarstwo prowadzone jest przez oboje współmałżonków, to o pomoc w ramach priorytetu „środki towarzyszące restrukturyzacji sektora mleczarskiego", może wystąpić ten współmałżonek, który w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy jest wpisany do rejestru producentów mleka prowadzonego przez Agencję Rynku Rolnego.

W związku z powyższym należy podkreślić, że za niedopuszczalną należy uznać sytuację, w której o pomoc będzie ubiegać się współmałżonek nieprowadzący działalności rolniczej, w szczególności, jeżeli uczyni to jedynie z powodu korzystniejszego poziomu wsparcia kierowanego do osób poniżej 40 roku życia. Taka sytuacja jest typowym przykładem stworzenia sztucznych warunków w celu uzyskania pomocy albo uzyskania pomocy w wyższej niż należna wysokości. Jeżeli natomiast małżeństwo wspólnie prowadzące gospodarstwo zdecyduje, że wniosek o przyznanie pomocy złoży osoba, która do tej pory nie była wpisana do rejestru, należy mieć na uwadze, że osoba składająca wniosek musi zostać wpisana do rejestru producentów mleka prowadzonego przez Agencję Rynku Rolnego najpóźniej w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka przetworów mlecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 11, poz. 65, z późn. zm), rejestr producentów mleka prowadzony jest przez właściwych miejscowo Dyrektorów Oddziałów Terenowych Agencji Rynku Rolnego. W rejestrze tym wpisani są posiadacze indywidualnych kwot mlecznych, przy czym np. w przypadku gdy kwota mleczna stanowi współwłasność małżeńską w rejestrze wpisany jest wyłącznie jeden ze współmałżonków.

Małżonkowie pozostający w ustroju wspólności majątkowej, chcący dokonać przepisania indywidualnej kwoty mlecznej na współmałżonka, muszą rozpocząć od procedury rejestracyjnej małżonka, który do tej pory nie występował w systemie producentów, o którym mowa w art. 13 ww. ustawy, jako właściciel kwoty mlecznej. Oznacza to, że współmałżonek, na rzecz którego ma zostać dokonany wpis w rejestrze producentów, powinien złożyć do Dyrektora Oddziału Terenowego Agencji Rynku Rolnego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania formularz rejestracyjny (WPRPlfl). Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi wyłącznie prowadzącymi działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, niezarejestrowaną w ewidencji działalności gospodarczej, nie mają obowiązku składania dokumentów potwierdzających dane zgłoszone w ARR. W konsekwencji złożenia ww. formularza rejestracyjnego producent uzyska świadectwo rejestracji oraz zostanie mu nadany numer producenta (tzw. numer CRP).

Następnie małżonkowie powinni złożyć do Dyrektora Oddziału Terenowego ARR właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podpisany przez obojga małżonków wniosek o dokonanie wpisu do rejestru producentów o przepisaniu kwoty indywidualnej na współmałżonka (Kml_P7_f5). We wniosku podmiot skupujący musi potwierdzić stopień wykorzystania kwoty indywidualnej. Jeżeli wniosek nie zawiera braków formalno-prawnych Dyrektor OT ARR zatwierdza go bez zbędnej zwłoki, zgodnie z terminami przewidzianymi w art.   35   Kodeksu   postępowania   administracyjnego   oraz   dokonuje   w systemie informatycznym przepisania kwoty na współmałżonka. Zgodnie ze stanowiskiem Agencji Rynku Rolnego termin rozpatrzenia przedmiotowych wniosków będzie uzależniony od ich ilości oraz okresu, w którym zostaną złożone.

Należy podkreślić, że przepisanie kwoty na współmałżonka powoduje ponadto zmianę sposobu przesyłania informacji przez podmiot skupujący, tj. informacje na temat ilości mleka wprowadzonego do obrotu, które ARR comiesięcznie uzyskuje od podmiotu, skupującego będą dotyczyły małżonka, na którego została przepisana kwota.