Mając na względzie dyskusję w trakcie spotkania w dniu 7 lipca br. zorganizowanego przez Departament Energetyki Ministerstwa Gospodarki dotyczącego zmian Wieloletniego programu promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych na lata 2008-2014, 9 lipca br. Zarząd KRIR, biorąc w szczególności pod uwagę treść, założenia towarzyszące oraz dotychczasową praktyczną realizację programu, a także zakres merytoryczny działalności Krajowej Rady Izb Rolniczych, przedstawił swoje propozycje zmian w programie, w szczególności do Części II dokumentu tj. „Wsparcia dla upraw energetycznych stanowiących surowiec do produkcji biokomponentów”. Poniżej zamieszczamy treść wystąpienia samorządu rolniczego w tej sprawie.
Program zakłada obecnie oparcie poprawy opłacalności produkcji biokomponentów na działaniach wpływających na zmniejszenie kosztów pozyskania surowca z wykorzystaniem dostępnych funduszy europejskich oraz krajowych środków publicznych przeznaczonych na wsparcie produkcji rolniczej. Wśród niniejszych źródeł finansowych wskazano w szczególności jednolitą płatność obszarową, krajową płatność uzupełniającą, dopłaty do roślin energetycznych ze środków UE w wysokości 45 €/ha oraz dodatkową krajową płatność do upraw roślin energetycznych na poziomie 176 zł/ha w ramach pomocy de minimis. Mając niniejsze na uwadze, zauważyć należy, iż w związku z decyzjami politycznymi zapadłymi w trakcie przeglądu Wspólnej Polityki Rolnej w latach 2007-2008 (Health Check), zarówno dedykowane wsparcie pochodzące ze środków wspólnotowych, jak również dopłata krajowa z tytułu upraw roślin z przeznaczeniem na biokomponenty, zostały zlikwidowane, co bezpośrednio rzutuje na opłacalność tego typu produkcji rolniczej. Przekształceniu uległ także system naliczania krajowych płatności uzupełniających do roślin w tzw. Sektorze I tj. grupy upraw podstawowych, co wpłynęło na zredukowanie niniejszej stawki przypadającej na 1 ha użytków rolnych.
Ponadto, błędnym jest założenie związane z postrzeganiem jednolitej płatności obszarowej jako czynnika decydującego o strukturze kosztów wytwarzania biokomponentów. Płatność ta ma stanowić rekompensatę dla producentów rolnych za przestrzeganie ściśle określonych, wysokich standardów jakościowych i środowiskowych prowadzonej produkcji rolnej, a nie stanowić czynnik umożliwiający redukcję ceny płodów rolnych. Potwierdzeniem tego są m.in. kalkulacje opłacalności uprawy rzepaku przeprowadzone przez Wielkopolską Izbę Rolniczą na czerwiec br. dla gospodarstwa o powierzchni 15 ha tj. zbliżonej do średniej wielkości gospodarstwa w kraju. Zgodnie z niniejszymi wyliczeniami suma kosztów uprawy 1 ha rzepaku wynosi 3915 zł, natomiast suma przychodów kształtuje się na poziomie 4520,45 zł. Nadwyżka ekonomiczna dla gospodarstwa wynosi zatem 605,45 zł, jednakże płatności bezpośrednie w sumie przychodów to 863,45 zł tj. niemal 20%. Zważywszy na te wyniki, trudno definiować dopłaty obszarowe jako mechanizm pozwalający na sprzedaż surowców do produkcji biopaliw po niższych cenach, a należałoby je raczej rozpatrywać w kontekście czynnika pozwalającego na kontynuację działalności rolniczej.
Trwa obecnie ogólnoeuropejska debata na temat kształtu Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku, gdzie jednym z głównych przedmiotów jest dalsze wspieranie europejskich gospodarstw rolnych w ramach płatności obszarowych, a także ich poziomu, dlatego, zważywszy również na przytoczone powyżej fakty, założenia Wieloletniego programu promocji biopaliw lub innych paliw odnawialnych muszą być w tym zakresie zweryfikowane i zaktualizowane względem aktualnej sytuacji. Nie znając ostatecznych decyzji dotyczących poziomu i zakresu subsydiowania rolnictwa UE w nowej perspektywie finansowej dalsze opieranie krajowych strategicznych dokumentów programowych na tej płaszczyźnie byłoby posunięciem co najmniej kontrowersyjnym.
Krajowa polityka rozwoju sektora biopaliwowego, idąca w zgodzie z ideami europejskimi, musi przede wszystkim dążyć do wypracowania takich rozwiązań, które pozwolą na zabezpieczenie surowcowe do wytwarzania biokomponentów bazując na rolniczej produkcji w Unii Europejskiej, w szczególności w Polsce. Biorąc pod uwagę rolnicze systemy produkcyjne stosowane w krajach trzecich, gdzie nie obowiązują tak restrykcyjne normy ochrony środowiska, a także cel główny przyświecający nakładom budżetowym na rozwój sektora biopaliw w postaci redukcji emisji gazów cieplarnianych i produkcji prowadzonej zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, trudno zgodzić się z tezą, jakoby ulgi w podatku akcyzowym z tytułu zawartości biokomponentów w paliwach ciekłych winny być stosowane w odniesieniu do surowców spoza Unii Europejskiej. Ograniczenie takie nie stoi zarówno w opozycji do międzynarodowych umów w ramach Światowej Organizacji Handlu, a stanowiłoby niezwykle pozytywny czynnik napędowy zarówno dla zwiększania opłacalności rodzimej produkcji rolniczej, a co za tym idzie zwiększenia areału zasiewów roślin energetycznych, jak i wykorzystania obecnych i dalszego rozwoju mocy produkcyjnych biokomponentów. Obecny system ulg nie tylko nie wpływa na zwiększenie podaży z krajowej bazy surowcowej, lecz w niektórych płaszczyznach w sposób negatywny odpija się na polskich przedsiębiorstwach, czego przykładem jest drastyczny spadek notowany w ostatnich latach liczby gorzeli. Jednym z głównych czynników tego procesu jest import do Unii Europejskiej bioetanolu z krajów trzecich, a tendencja te ma daleko idące skutki ekonomiczne i społeczne. Dlatego też, w opinii Zarządu KRIR dalsze pośrednie wspieranie producentów biokomponentów z krajów trzecich przez krajowe środki budżetowe nie powinno mieć miejsca, a stosowanie ulg w podatku akcyzowym kontynuowane jedynie w odniesieniu do surowca wytworzonego na terenie Unii Europejskiej.
Jednocześnie, jako że Wieloletni program zawiera również założenia określające poprzez Narodowy Cel Wskaźnikowy wartości brzegowe minimalnego udziału biokomponentów w rynku paliw transportowych w poszczególnych latach, Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych, potwierdzając swoje stanowisko wyrażone przy okazji opiniowania rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie Narodowych Celów Wskaźnikowych na lata 2011-2016 wyraził przekonanie o konieczności utrzymania obecnej dynamiki rozwoju sektora biopaliw w Polsce. Biorąc jednakże zaproponowany w propozycjach międzyresortowych czas obowiązywania nowego programu tj. do 2020 roku, istnieje konieczność skorelowania obu terminów progowych, tak aby dokument ten był spójny ze wszystkimi regulacjami prawnymi w omawianym zakresie.
