W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych w sprawie uproszczenia zasad aktualizacji map w aplikacji eWniosekPlus, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przekazało poniższe informacje.
Zgodnie z przepisami UE, państwa członkowskie zapewniają aktualizację informacji dotyczących wszystkich działek referencyjnych w systemie identyfikacji działek rolnych (LPIS), co najmniej raz na trzy lata. Ponadto, państwa członkowskie co roku uwzględniają wszystkie dostępne informacje z wniosku geoprzestrzennego, systemu monitorowania obszarów lub innego wiarygodnego źródła.
Biorąc pod uwagę powyższe, obowiązkiem ARiMR jako agencji płatniczej jest utrzymywanie w stanie aktualności baz danych LPIS oraz wykorzystywanie na bieżąco wszystkich dostępnych materiałów źródłowych stanowiących podstawę modyfikacji tych danych. Źródłem zmian danych LPIS są między innymi: informacje o zmianach w sposobie użytkowania gruntu zasygnalizowane przez rolnika, nowe ortofotomapy przedstawiające zmiany użytkowania gruntu, informacje pochodzące z wyników kontroli.
Co ważne, działania w tym zakresie podlegają także corocznej ocenie m.in. przez Komisję Europejską.
Jednocześnie, zgodnie z art. 5 rozporządzenia (UE) 2022/11732, we wniosku o przyznanie pomocy, rolnik ma obowiązek wymienić szczegóły pozwalające na identyfikację wszystkich działek rolnych w jego gospodarstwie, ich powierzchnię, położenie oraz użytkowanie. Jeżeli nastąpiły jakiekolwiek zmiany w zakresie danych wpływających na kwalifikowalność do pomocy, w tym zmiany danych w porównaniu z danymi podanymi rolnikowi we wstępnie wypełnionym formularzu wniosku geoprzestrzennego, rolnik powinien te zmiany zgłosić, wprowadzając we wniosku o pomoc odpowiednie poprawki, a także dokonać korekty otrzymanych od Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) danych referencyjnych.
Jeżeli poprawki dotyczą powierzchni działki referencyjnej, rolnik podaje aktualną powierzchnię każdej z działek rolnych, a w stosownych przypadkach wskazuje w aplikacji eWniosekPlus nowy obrys działki referencyjnej czy też zakreśla przebieg prawidłowych granic działek rolnych zgodnie z art. 5 ust. 6 rozporządzenie (UE) 2022/1173. Rolnik ma zatem możliwość „zanegowania” wyznaczonych przez ARiMR zasięgów działek rolnych w ramach poszczególnych działek referencyjnych, jeżeli uzna, że nie znajduje on potwierdzenia na podstawie aktualnego stanu faktycznego.
Agencja natomiast, w takim przypadku, ma obowiązek przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i dokonać ewentualnej korekty ustalonych w Systemie Identyfikacji Działek Rolnych (LPIS) powierzchni referencyjnych (art. 5 ust. 7 rozporządzenia (UE) 2022/1173).
Ponadto, należy zauważyć, że dostęp do aktualnych danych referencyjnych możliwy jest przy pomocy aplikacji eWniosekPlus.
Natomiast szczegółowy opis znajduje się w instrukcji do eWnioskuPlus.
Poprzez aplikację eWniosekPlus, beneficjent lub jego pełnomocnik ma możliwość monitorowania czy zgłoszone rozbieżności zostały rozpatrzone po stronie ARiMR.
Powyżej opisane możliwości zgłaszania rozbieżności do danych referencyjnych widocznych we wniosku i składania deklaracji zgodnych z rzeczywistym użytkowaniem i wielkością tzw. maksymalnego kwalifikującego się obszaru (MKO) wprowadzone zostały w celu ograniczenia lub wyeliminowania przypadków, o których mowa w Państwa piśmie tj. „…rolnik przygotował wniosek w aplikacji, następnie … wysyłał zgłoszenie do jednostki certyfikującej, a po akceptacji jednostki …wyskakiwał komunikat o przekroczeniu powierzchni MKO…”.
Ponadto, jak informuje ARiMR, w celu wyeliminowania tzw. błędów ludzkich podczas identyfikacji zmian przekształcania gruntu ornego w uprawy trwałe/trwałe użytki zielone, począwszy od kampanii 2020 roku, ARiMR wdrożyła automatyzację tego procesu.
Każdy przypadek przekształcenia inicjuje zatem rozpoczęcie procesu aktualizacji LPIS poprzez zakładanie rozbieżności w zakresie zmian pokrycia terenu.
Każdy przypadek jest także indywidualnie przez pracowników ARiMR analizowany. Należy także podkreślić, że ARiMR dokłada starań, aby zmiany granic działek referencyjnych w LPIS wprowadzane były przed rozpoczęciem terminu składania wniosków o przyznanie płatności. Jeśli zdarzy się przypadek wymagający aktualizacji LPIS (np. wynikający ze scalania działek) w trakcie kampanii składania wniosków, Agencja stara się podjąć taką decyzję, która będzie korzystniejsza dla rolnika, w tym może podjąć decyzję o przesunięciu aktualizacji na kolejną kampanię, tak aby uniknąć komplikacji i zapewnić większą stabilność danych.
Odnosząc się do wniosku dotyczącego „potrzeby weryfikacji algorytmu naliczania sankcji w przypadku pięcioletnich zobowiązań rolno-środowiskowych i ekologicznych”, pragnę przedstawić następujące informacje.
Zgodnie z § 19 ust. 2 rozporządzenia rolno-środowiskowo-klimatycznego3, przy ustalaniu wysokości płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej przysługującej do gruntów uwzględnia się powierzchnię działek rolnych lub działek przyrodniczych, nie większą jednak niż maksymalny kwalifikujący się obszar, o którym mowa w art. 2 ust. 7 lit. a rozporządzenia (UE) 2022/11724, określony w systemie identyfikacji działek rolnych, o którym mowa w przepisach o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności.
Analogiczny przepis ustanowiono w § 11 ust. 3 rozporządzenia ekologicznego – przy ustalaniu wysokości płatności ekologicznych uwzględnia się powierzchnię gruntów objętych zobowiązaniem ekologicznym położonych na danej działce referencyjnej, nie większą jednak niż maksymalny kwalifikujący się obszar, o którym mowa w art. 2 ust. 7 lit. a rozporządzenia (UE) 2022/1172.
W związku z powyższym, płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne, jak i ekologiczne nie mogą zostać przyznane do powierzchni większej niż maksymalny kwalifikujący się obszar.
W przypadku gdy informacje zawarte w aplikacji eWniosekPlus przy składaniu wniosku o przyznanie kolejnej płatności w ramach wieloletniego zobowiązania rolnośrodowiskowo- klimatycznego lub ekologicznego wskazują na zmianę MKO w stosunku do wielkości MKO wskazanej we wniosku o przyznanie pierwszej płatności w ramach tych zobowiązań, a w opinii rolnika zmiana taka jest nieuzasadniona, jak wskazano w pierwszej części pisma, rolnik ma możliwość „zanegowania” wyznaczonych przez ARiMR zasięgów działek rolnych w ramach poszczególnych działek referencyjnych. Agencja w takim przypadku, ma obowiązek przeprowadzić postępowanie wyjaśniające w celu wyjaśnienia zgłoszonych rozbieżności.
Niezależnie od powyższego, należy wskazać, że w przypadku, gdy doszło do zmniejszenia MKO, co jest jednoznaczne ze zmniejszeniem powierzchni objętej zobowiązaniem w pierwszym roku jego realizacji, na skutek np. przekształcenia gruntu/ zmiany sposobu użytkowania etc. niedopuszczonych w ramach zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego lub ekologicznego, stosowane są odpowiednie kary, zgodnie z przepisami rozporządzenia rolno-środowiskowo-klimatycznego i ekologicznego.
W przypadku zobowiązań wieloletnich, zmniejszenie powierzchni zobowiązania przykładowo w piątym roku jego realizacji, powoduje utratę osiągniętego w poprzednich czterech latach zobowiązania efektu środowiskowego na powierzchni, na której zobowiązanie było realizowane, a w piątym roku już nie jest. Tym samym stosowana w takich przypadkach kara jest nakładana proporcjonalnie z uwzględnieniem płatności, które zostały przyznane do tej powierzchni we wszystkich latach poprzedzających rok, w którym nastąpiło zmniejszenie powierzchni zobowiązania.
Podstawą do zaprojektowania ww. systemu stosowania kar (ich wysokości i sposobu naliczania) w tych interwencjach, jest w szczególności art. 59 ust 5 rozporządzenia UE 2021/21166, zgodnie z którym państwa członkowskie podejmują odpowiednie środki ostrożności, aby zapewnić, że stosowane kary, są proporcjonalne i zróżnicowane w zależności od powagi, zakresu, trwałości lub powtarzalności stwierdzonej niezgodności.
